بهترین مجموعه اصطلاحات کوچه بازاری مردم ایران قسمت 443

ادب شدن(فهمیدن، با تنبیه عاقل شدن، تجربه آموختن، آدم شدن)

رب و رسول را یاد کردن-به حد مرگ رسیدن

چس آمدن-در حالت عصبانیت به جای خوش آمدی می گویند چس آمدی

بد خط-کسی که ناخوانا می نویسد

 

از صرافت چیزی افتادن-از انجام کاری منصرف شدن

 

 
 

اهل کاری بودن(وارد بودن در کاری)

 

حرف کشیدن از کسی-کسی را به سخن گفتن واداشتن

دیپلم-مدرک پایانی دبیرستان-گواهی نامه-تصدیق
چیز سرش بشو-آدم چیز فهم
پنبه توی گوش کردن-غفلت داشتن-هوشیار نبودن
دان پاشیدن-دانه ریختن-به قصد گرفتار کردن کسی به او امتیازات دادن

جیغ و ویغ-داد و فریاد

ترشیده-غذایی که فاسد و ترش شده است-دختر خانه مانده و شوهر نکرده
ادب کردن-با تنبیه آموختن-آدم کردن

آجر شدن نان(از بین رفتن درآمد)

آفتابه‌آب‌کن-پست ترین نوکر

بلا به دور-بلاها دور باد

چند مرده حلاج بودن-چه اندازه جسارت و توانایی داشتن

حَرَج-مسئولیت-تکلیف

 

خارش-خاریدن-نام بیماری خاریدن نشیمنگاه
خیال کسی تخت بودن-آسوده خیال بودن-کاملن مطمئن بودن

از بر بودن-مطلبی را در حافظه داشتن

افسرده‌بیان(بی‌هوده و بی‌مزه‌گو)

درس خود را از بر بودن-موقعیت و وضعیت را خوب دزیافتن-به کار خود وارد بودن-بیدار و هوشیار بودن

جوشی شدن-عصبانی شدن

تو خالی-دروغین-غیر واقعی-بی عرضه-دارای ظاهر غلط اندار

 

با معرفت-لوطی و جوانمرد-دارای قوه ی تشخیص خوب از بد

دوا درمان-مداوا-معالجه

پول و پله-پول
از قلم افتادن-فراموش شدن-مورد بی‌مهری قرار گرفتن

تشر زدن-سرزنش کردن با فریاد-توپیدن

 

جراندن-جر دادن-پاره کردن

 
پا سوخته ی کسی شدن-عاشق کسی شدن-زیان بردن به علت دوستی با کسی

تخم نابسمل لا-حرام زاده

به لعنت خدا نیارزیدن-دارای هیچ ارزشی نبودن-به هیچ نیارزیدن-مفت نیارزیدن
زهرمار خوردن-کوفت کردن-خوردن به تحقیر

زکی-لفظی که به هنگام باور نکردن و رد کردن حرف طرف گفته می شود
درق درق-صدای خوردن دو چیز سخت به هم
آدم ثانی(حضرت نوح)

 

خانه نشین شدن-از کار بی کار شدن-معزول شدن

بشقاب پرنده-سفینه ی بشقاب مانند که از کهکشان آمده است . چیز پرنده ی ناشناس

چراغ پریموس-چراغ تلمبه ای-نوعی اجاق نفتی

دس دسی-خطابی همراه با دست زدن به کودکان نوپا

الواتی کردن-عیاشی و هرزگی کردن

اَکه ننه(آدم آب‌زیرکاه)

بالای چیزی پول دادن-برای چیزی پول خرج کردن

خجالت زده شدن-شرمسار شدن-شرمنده شدن

خواب گرد-کسی که در خواب راه می رود

چشم ِ غربال-سوراخ های غربال

تازه وارد-کسی که تازه وارد شده است

جرز-شکاف میان دو بخش دیوار-ستون-بلند بی مصرف

افسرده‌بیان(بی‌هوده و بی‌مزه‌گو)

 

پا سوخت-پا بد-بد شانس

تو پوزی زدن-تو دهنی زدن-با سخن تندکسی را نا امید کردن

تقه زدن-کوبیدن چیزی با ضربات پیاپی چکش و مانند آن

جلز و ولز-سوز و گداز

تخته گاز-با سرعت تمام راندن اتومبیل

جاهل پسند-چیزی که جوان

تو مشت کسی بودن-کاملا در اختیار کسی بودن
دُوال بازی کردن-حقه بازی کزدن-فریب به کار بردن
راحتی-دمپایی

برای کسی لقمه گرفتن-برای کسی کار پر دردسری تدارک دیدن-کسی را بد معرفی کردن
به دم و دود رسیدن-سر و سامان یافتن

بنا بودن-قرار بودن

حشک شویی-شستن لباس با مواد شیمیایی با کمی یا بدون آب
داش مشدی-لوطی محل-آن که غرور جوانی دارد
آدم مقوایی-بی‌اراده-کسی که هیچ‌کاری نمی‌کند
دُم عَلم کردن-اظهار وجود کردن-حالت تعرض به خود گرفتن
اشک خنک-گریه‌ی ساختگی

ابرو آمدن-عشوه ریختن-غمزه کردن

پیچ و خم خوردن-پیچ و تاب خوردن

آش دهن سوزی نبودن(زیاد جالب نبودن، اهمیت زیادی نداشتن)

آدم بی‌معنی-آدم بی‌خود

خاک بر سری-بی آبرویی

دوا دادن-دوا خوراندن-مسموم کردن-مشروب خوراندن

به هم زدن حال-موجب بالا آوردن شدن

دور اندیش-پایان نگر-پیش بین-عاقبت اندیش

آستین از چشم برداشتن-آشکارا گریستن

حساب کشیدن-حساب خواستن

بند دل پاره شدن-بسیار ترسیدن-به وحشت افتادن
چشمه چشمه-سوراخ سوراخ-مشبک

 

دوندگی-سعی و کوشش

زهره ترک شدن-زهره آب شدن

راحت کردن خیال کسی-به کسی اطمینان خاطر دادن

دماغ سوخته شدن-بور شدن-خجالت زده شدن-ناکام شدن

پَرت-بی معنی-مزخرف-دور افتاده-خلوت

خوش خیالی-خوش دلی-بی خیالی

ریش از دست کسی خلاص کردن-خود را رها کردن-در رفتن
حاشا زدن-انکار کردن امر مسلم

بیا و ببین-تماشایی-بسیار جالب-قابل توجه
حرف خود را به کرسی نشاندن-نظر خور را به کسی قبولاندن یا تحمیل کردن
خط کش-وسیله ای برای زسم خط

خم گرفتن-فنی از کشتی

 

دم ِ دست-آماده-حاضر-در دسترس

تاب-طنابی که از دو سو بر درخت یا دو ستون می بندند و در میان آن می نشینند

چِل-خل و دیوانه

چوری-جوجه ی تازه از تخم درآمده

ته تغاری-آخرین فرزند خانواده

دوری-ظرف غذاخوری پهن

پیش و پس کار را نگاه کردن-جوانب کار را سنجیدن

این و آن را دیدن(برای انجام کاری از همه کمک گرفتن)

افتادن دست-از فرط کار زیاد در دست‌های خود احساس خستگی بسیار کردن

 

پدر مادر دار-نجیب-اصیل-آبرومند و خوب

 

چِککی-فوری-به سرعت

چشه ؟-او را چه شده ؟

 

چوب در چیزی کردن-تحریک کردن
ترق و تروق-سر و صدای به هم خوردن دو یا چند چیز
رو نشان دادن-چهره نمایاندن

خُل-نیمه دیوانه-سفیه

پشتی کردن-حمایت کردن-یاری کردن

دست شما درد نکند-از شما سپاس گزارم

آستین از دهان برداشتن(خندیدن)

آستین افشاندن-رقصیدن-انکارنمودن-انعام دادن

دریده-وقیح-بی شرم-پر رو

استخوان را پیش گاو و کاه را پیش سگ انداختن-کار را به نااهل سپردن

از چنگ دزد در آمدن و به دام رمال افتادن-از باران به ناودان پناه آوردن
دست و دل باز-بخشنده-جوانمرد

 

حمام گرفتن-منظور دوش گرفتن است

در ثانی-ثانیا-دوم

از خدا خواستن-در برابر پیشنهاد یا کاری قرار گرفتن که خود شخص در آرزویش بوده است

چای خوری-وسایل چای خوری-سرویس چای خوری

جبهه ی جنگ-میدان جنگ

 

انگشت به دهان(حیرت‌زده، سرگشته)

زرشک-لفظی است مانند زکی که به هنگام باور نکردن و رد کردن حرف طرف گفته می شود

دَمکنی-پارچه ای کلفت که برای جلوگیری از بیرون رفت بخار و دم کشیدن برنج یا چای بر روی دیگ یا قوری می گذارند

بادمجان دور قاب چین-آدم چاپلوس-متملق-سبزی پاک کن

انگشت روی چیزی گذاشتن(موضوعی را مورد توجه قرار دادن)

خرابی بار آوردن-بی آبرویی بار آوردن-کاری کردن که نتیجه ی بد بدهد

زیر و زبر گذاشتن-حرکت گذاشتن برای حروف-اِعراب

آلا گارسون(اصلاح موی سر زن به سبک موی پسران)

رجز خوانی-لاف زنی-دعوی

چانه کردن-تقسیم کردن خمیر نان به گلوله های مساوی

انگشت در سوراخ مار کردن(دانسته خود را هلاک کردن)

زنده به گور-کسی که در تیره روزی به سر می برد و زندگی اش فرقی با مردن ندارد

پس کسی برآمدن-حریف کسی بودن

دلسرد-ناامید-مایوس
از دل و دماغ افتادن(شور و نشاط خود را از دست دادن، بی‌حوصله شدن)

خِرخِر-آواز کشیدن چیزی سنگین بر زمین-صدای ناهنجار و گوش خراش
دهن خود را آب کشیدن-دهان خود را طاهر کردن-استغفار کردن

از جا در رفتن(کنترل خود را ناگهان از دست دادن، ناگهان خشمگین شدن)

تیپ زدن-شیک و پیک کردن-خود را آراستن

تب خال زدن-در آمدن تب خال دور دهان

ژتون-پولک فلزی یا پلاستیکی که به جای پول به کار می رود

از جیب رفتن-سود یا لذتی را از کف دادن

دستی دستی-به دست خود-آگاهانه-عمدی

جانمی-کلمه ای که در مقام خوش آمد و تقدیر از کسی می گویند

پس دادن درس-پاسخ دادن به پرسش های درسی
به دم و دود رسیدن-سر و سامان یافتن

دوندگی-سعی و کوشش

خط خطی شدن اعصاب-خرد شدن اعصاب-خراب شدن اعصاب
تیر کردن-نشان کردن

چل پله-آب انباری که دارای چهل پله است

حَب جیم را خوردن-گریختن-فرار را بر قرار ترجیح دادن-جیم شدن

تیغ کسی بریدن-اعتبار و زور داشتن- خر کسی رفتن

تحویل دار-کسی که در بانک از مشتری پول می گیرد و یا به او پول می دهد

توبره ی گدایی-کیسه ی گدایی
چُغُلی-سخن چینی-غیبت-شکایت

بش باد-حقش باشد-هنگامی که کسی به دشمنان دین لعنت بفرستد-شنوندگان این جمله را می گویند.

چغاله بادامی-چغاله بادام فروش

به درک- به جهنم

آفتاب گز کردن-ولگردی کردن

خام سوخته-از درون ناپخته-از بیرون برشته

 

پی نخود سیاه فرستادن کسی-کسی را از سر خود باز کردن

انداختن پشت گوش-سهل‌انگاری کردن-دیر انجام دادن-کوتاهی کردن

پا گیر-سگی که حمله می کند و گاز می گیرد

تحت الشعاع قرار دادن-زیر نفوذ و تاثیر قرار دادن

دور از جناب ب-لانسبت

خودتراش-تیغی که می توان تیغه ی آن را عوض کزد

آب آتش زده(اشک)

آقا بالاسر(امر و نهی کننده و مراقب)

بامبول در آوردن-حقه و کلک زدن
تر و خشک کردن-رسیدگی کردن-پرستاری کردن

دستمال سفره-پارچه ای که کنار سفره می نهند تا با آن دست و لب را از غذا پاک کنند

تو روی کسی چیزی گفتن-رو در روی کسی چیزی گفتن

جیغ جیغو-اهل داد و فریاد-پر سر و صدا

 
بلغور کردن-سر هم ردیف کردن-حرف های قلمبه زدن-شکسته و نامفهوم حرف زدن
اهل حال(دوستدار تفریح و خوش‌گذرانی)

خط و نشان کشیدن-تهدید کردن

حرف چند پهلو-سخن مبهم و دارای چند معنی

پاشنه ی خانه ی کسی را در آوردن-کسی را با خواستن چیزی به ستوه آوردن

روده درازی کردن-پر حرفی کردن-وراجی کردن
حهاز-کشتی بزرگ

ترکه-آدم باریک و بلند
چشمگیر-جالب توجه-با ارزش

جزوه دان-آن چه که دفترچه و کتابچه را در آن می گذارند

بو بردن-حدس زدن-از روی شواهد فهمیدن

چشه ؟-او را چه شده ؟

جز جگر-سوختگی دل بر اثر اندوه و مصیبت

از خود در آوردن-دروغ‌پردازی کردن

توپ ِ توپ-ثروتمند-بی نیاز

دست و پا پنبه ای-دست و پا چلفتی-بی عرضه-بی دست و پا
دست نشانده-زیر دست-مطیع-فرمان بردار

دست فروشی-شغل دست فروش
پل زدن-در کار کسی مانع ایجاد کردن-رابطه ی دو کس را به هم زدن-روز میان دو تعطیل را تعطیل کردن

بازجو-مامور تحقیق و بررسی پرونده

دیزی-ظرفی سفالی یا فلزی که در آن آبگوشت می پزند-آبگوشت
جوشی-تند مزاج-زود خشم-عصبانی
بستن دست کسی از پشت-در انجام کاری از کسی پیش بودن

خبرچینی کردن-سخن چینی کردن-خبر از جایی به جایی بردن-جاسوسی کردن

باردار-آبستن-حامله

 

تپیدن-به زور و با پر رویی وارد جایی شدن

 

از راه به‌در بردن-فریب دادن-اغوا کردن

زحمت کش-کارگر-پیشه ور

رب و رسول را یاد کردن-به حد مرگ رسیدن

پشه کوره-پشه ی ریز

دستِ راست-سمت راست

بی بی-مادر بزرگ-زن سالخورده و محترم

زر زر کردن-غر زدن-گریه کردن شدید

درز گرفتن-کوتاه کردن سخن-اصطلاح خیاطی برای کوتاه کردن اندازه ای در لباس

ریسه شدن-پشت سر هم قرار گرفتن-به دنبال هم به جایی رفتن

دروغ شاخ دار-دروغ بزرگ

دستبوس-زیارت-دیدار-شزفیابی

استخوان‌بزرگ(شخص دارای اصل و نسب)

تا شدن-دو لا شدن-جمع شدن

دال به دال-پشت سر هم

 
زبان گزه رفتن-زبان گزیدن-لب به دندان گرفتن

 

خانه ی خاله-جای راحت و خودمانی-ملک شخصی

 
حسرت-آرزوی سخت-خواهش بزرگ
آسمان (و) ریسمان به هم بافتن(حرف‌های بی‌ سروته و بی‌ربط زدن)

از کاسه درآمده(بیرون‌زده، ورقلمبیده)

بالا کشیدن-مال کسی را به ناحق خوردن

ریسک کردن-به کاری خطرناک دست زدن

پیاده کردن-انجام دادن-تحقق بخشیدن-از هم باز کردن

 

ابنه‌ای(کسی که با شوخی‌های زشت و حرکات جلف وسیله‌ی آزار خود را فراهم می‌آورد)

الف شدن اسب(هر دو پا بلند کردن اسب)

 

پایگیر کسی شدن-زیان یا جرمی به کسی افتادن

آدم بگو بخند-شیرین‌زبان و بذله‌گو

 

به خدا سپردن-برای کسی آرزوی امنیت در پناه خدا کردن
زدن به تخته-برای جلوگیری از چشم زخم و برای تعریف و تشویق گفته می شود

بالای چشمت ابروست- به کسی نگفتن که بالای چشمت ابروست

چشم را درویش کردن-جلوی نگاه خود را گرفتن-نگاه نکردن
به هر دری زدن-جستجوی فراوان کردن-به هر جا و هرکس متوسل شدن

زیر چیزی زدن-حاشا کردن-انکار کردن

پای پس-عوض-تلافی

برای کسی آش پختن که یک وجب روغن داشته باشد-زمینه ی تنبیه و گوشمالی برای کسی آماده کردن

 

دق-غصه و ناراحتی-نوعی بیماری روحی که بیمار را رنجور می کند و از بین می برد

آبکی(بی‌ارزش، از روی بی‌علاقگی)
خدا داده به فلانی-بختش یار بوده

آتشی-تندخو-زودخشم
داریه نم کن-کسی که پوست داریه را نم می زند تا نیکو بنوازد-چاپلوس

خشتک کسی را جر دادن-نگا. خشتک پاره کردن
پیداش کردن-کسی را یافتن-گیر آوردن
زاق-چشم زاغ چشم

زبان چرب و نرم داشتن-گفتار خوشایند و فریبنده داشتن

آب از گلو پایین نرفتن(غصه و ناراحتی شدید داشتن)

تخت کردن-هموار کردن-پر کردن-کامل کردن

 

 

چای خوری-وسایل چای خوری-سرویس چای خوری

 

حلال بودی-نگا. حلال به زنده ای

خدا بیامرز-مرحوم-مغفور

خام کردن-فریب دادن-اغفال کردن

اتوکشیده-با سر و وضعی شسته‌ورفته و مرتب

ته گرفتن-سوختن غذا

آرواره‌ی کسی لق بودن(سرنگهدار نبودن، پرچانه بودن)

رضایت نامه-نوشته ی حاکی از رضایت

خود را به کرگوشی زدن-به نشنیدن تظاهر کردن

انگشتر پا(چیز بی‌ارزش)

 
ریزه پیزه-کوچک اندام-ریز نقش

بد ریخت-بد شکل-بد هیکل-بد قواره
حق آب و گل داشتن-دارای امتیاز و اعتبار بودن

تَخم-مهمل تَخم
جبهه-میدان جنگ

اهل هیچ فرقه‌ای نبودن-به کارها و چیزهایی که ناباب شمرده می‌شوند معتاد نبودن

بستن خود به کسی-خود را به کسی منتسب کردن

آخش درآمدن(از درد نالیدن)

حق آب و گل-امتیاز-اعتبار

چراغانی کردن-جشن گرفتن

انگشت زدن-انگشت در چیزی فرو بردن-امضاء کردن با اثر انگشت

دست آخر-سرانجام-آخر سر-آخر کاری

 

رگ خود را زدن-به حق خود قانع بودن-ادعای زیاد نداشتن

راهی کردن-روانه کردن-فرستادن

جوخه ی اعدام-جوخه ای که محکوم به اعدام را تیرباران می کند

رسیدن به عرصه-بزرگ شدن-به سن پختگی رسیدن

خنسی-گرفتاری-تنگدستی
اسم درگوشی(نام دوم فرد مسلمان که نام یکی از امامان است)

دست باف-بافته با دست
زُهم-بوی تند و زننده ی گوشت گندیده یا تخم مرغ فاسد
رشته برشته-حرف های بی هوده و بی معنی

 

چل ستون-شبستان مسجد

 

زیر آرنجی-بالشی که هنگام دراز کشیدن زیر دست و آرنج می گذارند

خاله وارسی-فضولی-تحقیق بی مورد

تو جوال رفتن با کسی-با کسی به مبارزه برخاستن

خانه خمیر-نگا. خانه خراب

پرچ کردن-فرو بردن میخ در چیزی و کوبیدن و پهن کردن سر آن

پر آب و تاب-به تفصیل-با اوصاف بسیار

ابرو پاچه‌بزی(دارای ابروی پهن و پرمو، ابرو قجری)

دست بده داشتن-بخشنده بودن
حاضر جواب-کسی که برای هر موردی پاسخ آماده دارد

چرت کسی را پاره کردن-ناگهان کسی را از خواب بیدار کردن

آجیل دادن-رشوه دادن-حق و حساب دادن

جمع کردن-گرد آوردن

خیابان گردی-بی کاری-ولگردی

از چشم افتادن(مورد بی مهری قرار گرفتن ، بی‌اعتبار شدن)

 

اما توی کار آوردن-شک و تردید درست کردن-اشکال‌تراشی کردن
چاروادارکُش-جنس تقلبی-چیز بد

جست زدن-پریدن-خیز برداشتن

 

 

رخت آویز-جا رختی-چوب لباسی

تزریقات چی-کسی که کارش تزریق آمپول است

رو به رو شدن-برخورد کردن-ملاقات کردن-مواجهه شدن

زه کشیدن-سخت شدن زخم-کشیدن عضله ها

آبکی-بی‌ارزش-از روی بی‌علاقگی
از خاک برداشتن(کسی را نواختن و به جایی رساندن)

پِت پِت-بالا و پایین رفتن شعله ی چراغ
آبکی-بی‌ارزش-از روی بی‌علاقگی

 
آفتاب‌نشین کردن کسی(کسی را از هستی ساقط کردن، خانه‌خراب کردن)

توپ علی گلابی زدن-بلوف زدن-بی پول سر قمار نشستن

چزاندن-ضعیفی را آزار دادن

تیغ زن-کلاه بردار-گوش بر
ازرق-چشم زاغ

 

آفتاب برِ دیوار آمدن-به پایان آمدن عمر
آدم بی‌سر و پا-متضاد آدم درست‌وحسابی

دل رحم-مهربان

پیش فروش کردن-پیش از آماده کردن کالا آن را فروختن
تخت قاپو کردن-چادر نشینان را در جایی ساکن کردن