مجموعه کاملی از کلمات و اصطلاحات خودمانی، عامیانه ایرانی قسمت 215

تنگاب آمدن-به جان آمدن
جز جگر-سوختگی دل بر اثر اندوه و مصیبت

خاک به سری-همبستری زن با شوهر
ازرق شامی-اخمو-ترشرو

از پیش بردن(با موفقیت انجام دادن)

جا در جا-فورن-جا به جا

رقصیدن کلاه کسی در هوا-بسیار شادی کردن-کلاه خود را به آسمان انداختن

زمین خوار-کسی که زنمین های بی مالک را تصاحب کند و به دیگران بفروشد
تو ذوق زدن-ناخوشایند بودن-بر خلاف میل کسی سخن گفتن
خوابگوشی-سیلی-کشیده
دست پاک-درستکار

جاجا-آوازی که با آن مرغ را به لانه اش می رانند

 

تا شدن-دو لا شدن-جمع شدن

چسبیدن-لذت دادن
دَم ِ پَر کسی رفتن-نزدیک کسی رفتن-به کسی پناه بردن

چله ی بزرگ-چهل روز میان هفتم دی ماه و شانزدهم بهمن

ریسه رفتن-احتیار از دست دادن و پیچیدن نفس در گلو بر اثر خنده یا تاثر

چرت بردن کسی را-غالب شدن حالت خواب بر کسی

به یک تیر دو نشان زدن-با یک اقدام دو کار انجام دادن-با یک کار دو نتیجه گرفتن

 

خوش خرید-کسی که چانه نمی زند و نقد معامله می کند

چله خانه-محل ریاضت کشیدن

جَغُل مغل-شکمبه-سیرابی

پا گذاشتن-وارد شدن-رسیدن

این هلو این هم گلو-مثل آب خوردن-انجام این کار بسیار آسان است

آخِی-صوتی برای تاثر یا شادی
چله نشینی-خانه نشینی

 

 

پاترس-ترساندن کودکان برای بازداشتن از کاری

اسم درگوشی-نام دوم فرد مسلمان که نام یکی از امامان است

جای دشمن-کنایه از نشیمنگاه-ماتحت

اهل بیت(اهل خانه، خانواده)

آتش‌پا-فرز و چالاک-بی قرار

آینه‌ی بخت(آینه‌ای که داماد همراه شمعدان برای عروس می‌فرستد)

حرز جواد با خود کردن-همیشه با خود داشتن

دماغ را بالا کشیدن-اظهار نارضایتی کردن

آسمان‌جل-ندار-بی‌چیز-کسی که رواندازش آسمان است

پاسور زدن-پاسور بازی کردن

چل گُل-روغنی با خاصیت دارویی

 

بوق سگ-بسیار دیر وقت

جوخه-کوچک ترین یگان نظامی شامل هشت نفر

(به زبان کودکان) زخم شدن

دخترکی-دوشیزگی-بکارت

چروکیدن-چین دار شدن

رساندن-خبر یا اطلاعاتی را محرمانه به کسی دادن

پا زدن-حق را پایمال کردن-زیان رساندن

بد دهن-کسی که پیوسته فحش و ناسزا می گوید
چِلپ چِلپ-صدای برخورد دست یا پا با آب

خشکه پلو-کته

آستین بالا زدن-آماده شدن-به کاری برخاستن-پا پیش گذاشتن

دکان و دستگاه به هم زدن-سر و سامان یافتن-قدرت و ثروت پیدا کردن

بالا دست-صدر مجلس-حریف چیره

در دهان افتادن چیزی-مشهور شدن چیزی-فاش شدن-رسوا شدن

بی چشم و رو-ناسپاس-حق ناشناس-ناشکر

پایین تنه-از کمر به پایین-قسمت پایین لباس-کنایه از آلت تناسلی

خوش برش-جامه ای که اندازه و برازنده ی قامت دوخته شده است

دامن به کمر زدن-آماده شدن-آستین بالا زدن

تیپا-ضربه ای با نوک پا-اردنگی

از بیخ عرب بودن(یکسره منکر شدن، به‌کلی زیر چیزی زدن)

 

 

زار زدن-سخت گریه کردن

دروغ شاخ دار-دروغ بزرگ

چاتمه زدن-چند تفنگ را به شکل چاتمه در جایی گذاشتن
دله بازی-رفتار آدم دله

اُمُل-عقب‌افتاده-قدیمی

خشتک کسی را جر دادن-نگا. خشتک پاره کردن

بِدو-دوان دوان-کسی که بسیار می دود-سریع

پاسور زدن-پاسور بازی کردن

بوق سحر-نزدیک صبح-سحرگاهان

آب خنک خوردن-به زندان افتادن

برداشت کردن-فهمیدن-گرفتن پول از حساب-درو کردن محصول کشاورزی

در لفافه سخن گفتن-پوشیده و کنایه آمیز سخن گفتن

خایه مالی کردن-چاپلوسی کردن-نگا. دستمال ابریشمی داشتن

چارچار زدن-بی حیایی کردن

دَمَغ-افسرده-ناراحت-خیت

ارنعوت(آدم ستبر و پرزور و بی‌انصاف)

ترید- تلیت

چسش دادن کاری را-لفت و لعاب دادن-بیش از اندازه مهم وانمود کردن
پینکی رفتن-چرت زدن

ریق رحمت را سر کشیدن-ریغ رحمت را سر کشیدن

اروای ننه‌ات(ارواح بابات)
جاده صلف کن-کسی که موانع را از سر راه بر می دارد-آلت دست

دنبال کسی فرستادن-کسی را احضار کردن

اهل حال(دوستدار تفریح و خوش‌گذرانی)

ابرو آمدن-عشوه ریختن-غمزه کردن

 

ذات نداشتن-ذات کسی خراب بودن

احدالناس(کسی، فردی)

حقه سوار کردن-فرو کردن چوب وافور در دهانه ی حقه-فریب دادن

خربازار-شلوغ بازار-بی حساب و کتاب

تِرمال کردن-خراب کاری کردن-کثافت کاری کردن-گُه مال کردن

خاکسترمال کردن-شستن ظرف با مالیدن خاکستر به آن

پالان کردن کسی-فریب دادن کسی

چهار چشمی پاییدن-با دقت مواظب بودن

پاتی کردن-باد دادن خرمن

زنده شدن-حق بازی دوباره پیدا کردن

چرت کسی پاره شدن-ناگهان از خواب پریدن

داغ باطل خوردن-از کار افتادن-از رونق و رواج افتادن

دَم باریک-نوعی انبردست که نوک آن باریک و دراز است

 

خدا روز بد نده-چشم بد دور-روز بد نبینید

 

 

از اوناش نبودن ( فقط به‌صورت منفی)(از جمله‌ی کسانی نبودن که مخاطب گوینده‌ی جمله را از آنان پنداشته است)

اسپند روی آتش بودن-سخت نگران و دلواپس بودن-آرام و قرار نداشتن

 

روبند شدن-با رودربایستی ناگزیر به انجام کاری شدن

تفنگ بادی-تفنگ ویژه ی بازی کودکان

آهو چشم-معشوق-شاهد

جاکش-پا انداز-دلال محبت
ترکه مرکه-زن لاغر و خوش اندام
استخوان‌دار(محکم، بااراده)

خوش گوشت-آن که زخم تن او زود بهبود می یابد-خوش ادا-خوش اخلاق

آش کشک خاله-کار ناگزیر-تکلیفی که بر عهده‌ی کسی باشد

پوست کسی را پر از کاه کردن-به طرز فجیعی کشتن

دُم توی تاقچه گذاشتن-خود را گرفتن-لوس و ننر شدن

تنگاب آمدن-به جان آمدن

بسلامتی-سلامتی دادن-هنگام نوشیدن شراب به یکدیگر می گویند

از بام خواندن و از در راندن-خواستن و به بی‌میلی تظاهر کردن

در آمدن گند کاری-برملا شدن افتضاح پنهان شده

آستین از چشم برداشتن-آشکارا گریستن

اینجانب(تعبیر گوینده یا نویسنده از خود)

چل ستون-شبستان مسجد

روده درازی کردن-پر حرفی کردن-وراجی کردن

حیا را خوردن و آبرو را قی کردن-بسیار بی حیا و گستاخ بودن

زیر پای کسی را خالی کردن-زیر پای کسی را جارو کردن

رگ خواب کسی را به دست آوردن-نقطه ضعف کسی را پیدا کردن-کسی را تابع خود کردن

دقه-دقیقه
رفتن توی نخ چیزی یا کسی-چیزی یا کسی را زیر نظر داشتن و پاییدن
دست و دل باز-بخشنده-جوانمرد

پازلفی-سر خط-بخشی از موی سر که از شقیقه ها به پایین صورت می روید

پشت کاری را گرفتن-دنبال کردن کاری به قصد به پایان بردن آن

پشت پا-فنی از کشتی برای انداختن حریف

داغ باطل زدن-از کار انداختن-از رونق و رواج انداختن

برهوت-غیر مسکونی-خشک و بی انتها

خودتراش-تیغی که می توان تیغه ی آن را عوض کزد

حرف پوچ-سخن بی معنی

خاک کردن-دفن کردن-در گور نهادن-پشت حریف را در کشتی به زمین رساندن

ترکه مرکه-زن لاغر و خوش اندام

چیز خور-مسموم شده

تک روی-عمل بدون توجه به جمع

دور تسبیح-بسیار و بی شمار

 
دامن به کمر زدن-آماده شدن-آستین بالا زدن

 

به یک تیر دو نشان زدن-با یک اقدام دو کار انجام دادن-با یک کار دو نتیجه گرفتن

دست تنها-بی یار-تنها

حی و حاضر-آماده

حساب تراشیدن-خرج درآوردن-حساب غیر واقعی نشان دادن

آفتابِ پس دیوار-شامگاه

پهلوان پنبه-درشت اندام ولی بی زور-پهلولن دروغی

آفتاب لب بام(پیری نزدیک به مرگ)

چاره ساز-خداوند

ریش سفید-مرد سالخورده و محترم

زدن به هر دری-برای رسیدن به مقصود به هر جا و هر کسی متوسل شدن

پرچ کردن-فرو بردن میخ در چیزی و کوبیدن و پهن کردن سر آن

زیر سر داشتن-آماده شدن

باد کردن-به خود بالیدن-مغرور شدن

 
چنگلوک-مچاله شده-درهم و برهم-بی قواره

باری از دوش کسی برداشتن-رنج و زحمت کسی را کم کردن

تمام عیار-کامل-خالص-بدون نقص
پالان آفتاب گذاشتن-کسی را معاف کردن-مرخص کردن

اهل محل(همه‌ی کسانی که در یک محل کار یا زندگی می‌کنند)

جیک جیک-آواز پرندگان-سخنی که فهمیده نمی شود

رفتن و کشک خود را ساییدن-پی کار خود رفتن و فکری به حال خود کردن

 

پاشنه ی دهان را کشیدن-دشنام فراوان دادن
در باغ سبز نشان دادن-وعده های فریبنده دادن-امید واهی برای کسی ایجاد کردن

الف الف کردن-قاچ‌قاچ کردن

خنگ-نادان-ابله-کودن

ازقحطی‌درآمده-گرسنه‌چشم-آدم ندید‌بدید

تَفت دادن-کمی سرخ و برشته کردن-بی روغن حرارت دادن

ابرو تنگ کردن-ناز و غمزه نمودن-افاده و بی‌اعتنایی کردن

ریشه کردن-قوام یافتن-جایگیر شدن-مستحکم شدن وضع

 

چاییده-سرما خورده-زکام گرفته

الانه(همین حالا، هم اکنون)
دیوار کوتاه-کنایه از زبونی و ناتوانی
باریک-دقیق-حساس

پُخی بودن-کاره ای بودن-مهم بودن

 

رقص شتری-رقصی که از روی قاعده نباشد-حرکات نابهنجار

تنگ شدن خلق-عصبی شدن-بی حوصله شدن-خشمگین شدن

چس مثقال-بسیار اندک-سبک و کم وزن

 

چرب کردن-روغن یا کرم مالیدن

 

خون گرفته ی کسی بودن-در برابر کسی مسئول بودن

زدن به قدش-دست دادن به شیوه جاهلی که با صدا همراه است و هنگام رسیدن به توافق در انجام کاری گویند
جیب خالی پز عالی-کسی که در عین تهی دستی افاده دارد و خودش را با ظاهرسازی بگیرد

جیک زدن-اعتراض کردن-صدا در آوردن

حلال زاده-پاک و نجیب

دردر کردن-چو انداختن-شایع کردن

پاسور زدن-پاسور بازی کردن

دق-غصه و ناراحتی-نوعی بیماری روحی که بیمار را رنجور می کند و از بین می برد

 

ازرق(چشم زاغ)

زبان به دهان نگرفتن-پیوسته گریه کردن-آرام نگرفتن

چلچل-خال خالی-ابلق

 

دروازه بان-محافظ دروازه در فوتبال-گلز
دست پیش را گرفتن-خود را محق وانمود کردن

پا پس کشیدن-عقب کشیدن

از خاک برداشتن-کسی را نواختن و به جایی رساندن

زیر سر کسی بلتد شدن-با کسی سر و سری داشتن-تحریک شدن
جَلد-چابک-چالاک-کبوتر دست آموز
آدم بی‌خود(بی‌شخصیت و بی‌معنی)

در به دری-بی خانمانی-آوارگی

آستین تر داشتن-بسیار گریه کردن

خر داغ کردن-ناامید شدن-ناکام شدن

بند کردن-محکم کردن

زیختن آب پاک روی دست کسی-یکسره نومید کردن کسی

 
خِر به خِر گرفتن-گلاویز شدن

دشت کسی را کور کردن-اولین فروش کاسب را نسیه خریدن

چِککی-فوری-به سرعت

انگشت رساندن-دست‌درازی کردن-دست زدن
خاصه فروش-فروشنده ی جنس های مرغوب و برگزیده

تناسب داشتن (چیزی) به کسی

پیشاب-ادرار

حال آوردن-به هوش آوردن-از ناراحتی بیرون آوردن-کتک زدن

خراب شدن بر سر کسی-نزد کسی بار و بندیل گشادن و ماندن

چیدن و واچیدن-آراستن-در جای خود گذاشتن
چوب چوبی-دیوار یا در مشبک و چوبی

برچسب-نوشته ای دارای مشخصات که آن را روی چیزی می چسبانند-اتیکت

پیاده بودن در کاری-در کاری ناشی و بی تجربه بودن

تت و پت-لکنت زبان
 

تریت- تلیت

از کفر ابلیس مشهورتر-گاو پیشانی‌سفید-نزد همه معروف

از کسی کشیدن-از کسی رنج کشیدن

از سر وا کردن-کاری را سرسری انجام دادن

 

 

دک کردن-از سر وا کردن

بِدو-دوان دوان-کسی که بسیار می دود-سریع

خنگ-نادان-ابله-کودن

بلد-راهنما-کسی که راه را می شناسد

دو دستگی-اختلاف عقیده-عدم اتفاق

دُنگ-سهم-حصه

تخت پایی-صاف بودن کف پا

 
خاطر جمع بودن-مطمئن بودن-یقین داشتن

بلایی به روز کسی آوردن-به کسی آزار سخت رساندن
دله دزدی-عمل دله دزد
اطفال باغ-گل‌های تازه

حسینقلی خانی-با هرج و مرج-بی قانون

اهل محل-همه‌ی کسانی که در یک محل کار یا زندگی می‌کنند

چوبی رقصیدن-رقصیدن با دوستمال در دو دست

به سر و کول هم پریدن-دعوا کردن-شلوغ بازی درآوردن

از سر دست(کار یا سخنی که فورا و بدون تامل بکنند یا بگویند)

رگ ترکی-تعصب نژادی

خوش لعاب-زود جوش-خوش مشرب

خر داغ کردن-ناامید شدن-ناکام شدن

رانندگی-فن راندن وسایط نقلیه-اصول و قواعد راندن

بزن بزن-زد و خورد شدید-کتک کاری

آلکلی-معتاد به الکل
بیرون رفتن-به توالت رفتن

خان خانم ها-محترم ترین خانم ها-بیش تر به دختر بچه گفته می شود

چنگک-قلاب آهنی نوک تیز

دیوار به دیوار-بی فاصله-به هم چسبیده

 

بز رو-راه باریک و پرپیچ و خم در کوه و جنگل

 

روی حرف کسی حرف نزدن-با حرف کسی مخالفت نکردن

آبدیده-جلا یافته-آزموده و مجرب

تو کله ی کسی کردن-چیزی را به سختی به کسی آموختن

چروکیده-چین دار شده-ناصاف

آفتابه گرفتن(آفتابه برداشتن)

 

آب از دریا بخشیدن-از کیسه‌ی خلیفه بخشیدن

دررفتگی-حالت در رفته-از بند بیرون آمدن استخوان
چرس رفتن-حشیش کشیدن

پنج دری-اتاقی که پنج در دارد

چَک-سیلی-کشید

پر به پر کسی دادن- بال به بال کسی دادن

اُق زدن-بالا آوردن

دل-معده

دستی دستی-به دست خود-آگاهانه-عمدی

پیچ و خم خوردن-پیچ و تاب خوردن

اروای ننه‌ات-ارواح بابات

خیک آسمان پاره شدن-کنایه از بارش تند و سیل آسا

 

بیخ پیداکردن کار-گره افتادن در کار-دشوار شدن کار

از منبر پایین آمدن(از پرچانگی دست برداشتن، سخن را به پایان آوردن)

آفتابه‌دزد-دزدی که به ربودن چیزهای بی‌ارزش بسنده می‌کند

اجابت کردن معده(قضای حاجت)

در کردن-شلیک کردن-خالی کردن

زهکونی زدن-تیپا زدن-اردنگی زدن

رنگ دادن و رنگ گرفتن-رنگ به رنگ شدن

آفتاب گز کردن-ولگردی کردن

راست راستی-حقیقتن-واقعن

پا سوخت-پا بد-بد شانس
اُق گرفتن(حالت تهوع پیدا کردن)
چشم غره رفتن-نگاه خشم آلود کردن

آب پاکی روی دست کسی ریختن-کسی را کاملن ناامید کردن

حرز جواد با خود کردن-همیشه با خود داشتن

خیکی-آدم چاق و فربه

چشمک زدن-بر هم زدن چشم به قصد ایما و اشاره

ترکمون زدن یا کردن-دست به آب رساندن-ناشیانه کاری را انجام دادن-زاییدن

آفتاب چریدن-بی‌کار بودن-چیزی برای خوردن نداشتن

آفتاب‌زردی-غروب آفتاب

زبان درازی کردن-با گستاخی و بی ادبی خارج از حد خود سخن گفتن

خر رنگ کن-خوش طاهر بد باطن

باب دندان-مناسب طبع و حال

الکی(بی‌هوده، بی‌خود، دروغکی)

ابرو نازک کردن-ابرو تنگ کردن

زمین گیر شدن-ناتوان شدن از پیری یا بیماری

روی هم ریختن-توطئه کردن برای پیش بردن کاری-توافق در امری-رابطه ی عاشقانه و جنسی با هم پیدا کردن

به پای کسی زحمت کشیدن-برای کسی زحمت کشیدن

حلیم روغن خوردن-کنایه از تشنگی بسیار داشتن
بالای چیزی پول دادن-برای چیزی پول خرج کردن
 

بچه بازی-لواط-کارهای کودکانه-ساده انگاشتن کار

چله اش افتادن-آبستن نشدن زن

بز بگیر-کسی که همیشه به دنبال جنس ارزان یا معاملات پر سود است

دریافت-گرفتن-ادراک

آتش سوزاندن(شیطنت و شرارت کردن)

چِک کردن-وارسی و بازبینی کردن