کاملترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری ایرانی قسمت 31

خدا برکت بده-نگا. خدا برکت

دست انداز-ناهمواری راه و جاده

حقه به کار زدن-نگا. حقه به کار بردن

چیزی شدن-اهمیت و اعتباری پیدا کردن-به جایی رسیدن

رژیم گرفتن-رژیم داشتن

اُرُسی-کفش

آب را گل آلود کردن-برای سود خود کارها را به هم زدن

دَمکنی-پارچه ای کلفت که برای جلوگیری از بیرون رفت بخار و دم کشیدن برنج یا چای بر روی دیگ یا قوری می گذارند

بروز دادن-فاش کردن-آشکار ساختن-لو دادن

 

دست تنها-بی یار-تنها

بار انداختن-توقف و اقامت کردن

تنوره زدن-چرخ زدن و گرد شدن

دست کسی را کوتاه کردن-کسی را از چیزی یا کاری کنار گذاشتن

دمپایی-کفش راحتی خانه

توان انجام کاری را داشتن

خنج انداختن-پنجول انداختن-خراشیدن پوست دیگری با ناخن

خایه-بیضه-جرات

زدن زیر آواز-بی مقدمه به خواندن پرداختن

ته و تو-کنه حقیقت-باقی مانده ی هر چیز

آواز دادن(خواستن)

جز جگر-سوختگی دل بر اثر اندوه و مصیبت

ترکمون زدن یا کردن-دست به آب رساندن-ناشیانه کاری را انجام دادن-زاییدن

دور تا دور-گرداگرد-اطراف
زیر بته عمل آمدن-بی پدر و مادر بودن-بی فرهنگ بودن

 

آب و رنگ(طراوت و شادابی)

تحت الشعاع قرار دادن-زیر نفوذ و تاثیر قرار دادن

خال باز-کسی که ورق ها را با تردستی می اندازد و مردم را فریب می دهد

 

باریک-دقیق-حساس
ژوری-هیئت داوران

 

آتشِ بسته(طلا)

دو زاری-سکه ی دو ریالی

دانه دانه شدن-دانه ها از یکدیگر جدا شدن

خندیدن به ریش کسی-کسی را مسخره کردن

چم کسی را گرفتن-دل کسی را به دست آوردن

خانم بازی-معاشرت با زنان هرزه

جُم خوردن-تکان خوردن-برای انجام کاری آماده شدن

روضه خواندن-سخنان بی فایده گفتن-آه و ناله کردن

اجاق‌کور(نازا، بی فرزند)

دانگ-یک ششم-سهم-قسمت

دور علم کسی جمع شدن-دور کسی گردآمدن و از او پشتیبانی کردن

بی قابلیت-بی ارزش-اندک-مختصر

روی دوش کسی سوار شدن-بر کسی مسلط شدن
انگشت به دندان گزیدن-متحیر شدن-حسرت خوردن

 

در کوزه گذاشتن و آبش را خوردن-بی ارزش و بی اعتبار دانستن
تیر و ترقه شدن-سخت خشمگین شدن-ناگهان از جا در رفتن و ناسزا گفتن

رگ و ریشه-خویشاوندان و بستگان

پس افت-حقوق هنوز پرداخت نشده

حیف شدن-حرام شدن-نفله شدن-از فایده افتادن

جلو بُر شدن-مورد حمله قرار گرفتن

 

زنده شدن-حق بازی دوباره پیدا کردن

به قوزک پای کسی نرسیدن-در برابر کسی بسیار حقیر و ناچیز یودن

چشم را بستن و دهان را باز کردن-با بی شرمی دشنام دادن
زننده-زشت-نامطبوع-نفرت انگیز

دست من و دامن تو-دستم به دامنت

چرخ و فلک-وسیله ای دایره شکل برای بازی با جایگاه هایی آویخته که هر یک یا چند تن بریکی از آن ها می نشیند و آن دایره بر گرد خویش می چرخد

چرک گرفتن-کثیف شدن-پاک کردن چرک

ذِله شدن-ذله آمدن
روی تاب گذاشتن-سپردن شرط بازی به نفر سوم برای جر نزدن حریفان

به چشم آمدن-قابل توجه بودن-ارزش داشتن

تپه ماهور-زمین ناهموار

اردک رفتن، غاز آمدن-دست از پا درازتر برگشتن

از جنب و جوش افتادن-آرام گرفتن-شور و هیجان خود را از دست دادن

حاج بادام-گونه ای شیرینی از آرد و بادام و شکر
بستن-یخ ردن-منجمد شدن-منعقد شدن-سفت شدن-ریختن بیش از اندازه-هدف قرار دادن

خالچه و میخچه گذاشتن-شاخ و برگ دادن-شرح و تفصیل بیش از اندازه دادن

اگشت توی شیر زدن و مایه گرفتن برای کسی(برای کسی نقشه کشیدن، از کسی بد گفتن)

به هوای کسی-به آرزوی کسی-به سودای کسی

 

دوا شور کردن-شستن فرش با دوا

روغن ریختن و عسل جمع کردن-نهایت پاکیزگی و نظافت

ریشه دار-با سابقه-قابل اطمینان-محکم

زد و بندچی-توطئه گر-ساخت و پاخت کننده

 

چهار چوب-محدوده-قاب

پاشنه ی خانه ی کسی را در آوردن-کسی را با خواستن چیزی به ستوه آوردن

جیب خالی پز عالی-کسی که در عین تهی دستی افاده دارد و خودش را با ظاهرسازی بگیرد

دسته گل به آب دادن-کاری به خطا انجام دادن

چارگوش-مربع-دارای چهار زاویه-چهار خانه

اَکه ننه(آدم آب‌زیرکاه)
خوش خوشان کسی شدن-بسیار لذت بردن

بدون معطلی-بی درنگ-فورا

پیشی-گربه در زبان کودکان

جلودار کسی بودن-از پس کسی بر آمدن-مانع کسی شدن
خوش مسلک-خوش روش-نیکو طریقت

خوش لباس-نگا. خوش پوش

پا دری-فرشی که پای در می اندازند-سنگی که کنار در می گذارند تا باد در را حرکت ندهد

چه کشکی چه پشمی !-در هنگام انکار گفته می شود
خوش حرکت-خوش رفتار-طناز

دوره گرد-غیر ثابت-دست فروش

پی جور شدن-دنبال نمودن-جستجو کردن

پِت پِت-بالا و پایین رفتن شعله ی چراغ

بَزک-آرایش-چسان فسان
تراشیده شدن-لاغر شدن
رنگ شدن-گول خوردن

جایی-مستراح-توالت

بفرما زدن-تعارف کردن

دُم توی تاقچه گذاشتن-خود را گرفتن-لوس و ننر شدن

دست کسی به دهانش رسیدن-از تهی دستی بیرون آمدن-محتاج نبودن
دور و دراز-فراخ و وسیع
بار و بنه-وسایل سفر

زیر گرفتن-زیر کردن

الانه-همین حالا-هم اکنون

اکبیری-زشت-بی‌ریخت

آقام که شما باشید(خدمت شما عرض کنم)

خال اُغلی-پسر خاله-رفیق نزدیک

پرت و پلا-تار و مار-پراکنده-بی معنی-مزخرف

پرت و پلا-تار و مار-پراکنده-بی معنی-مزخرف

 

از زیر بته عمل آمدن(خانواده و اصل و نسبی نداشتن)

زیر آب کردن سر کسی-کسی را بی سر و صدا کشتن

پرنده پر نزدن در جایی-جایی دور افتاده و خلوت بودن
پرند-حرف بی هوده

پیش زدن-جلو زدن-سبقت گرفتن

الف الف کردن(قاچ‌قاچ کردن)

دال به دال-پشت سر هم

بار سرکه- ترش ابرو

حق کسی بودن-سزاوار و مستحق چیزی بودن

ریختن روی دایره-روی داریه ریختن

خم گرفتن-فنی از کشتی

چای صاف کن-وسیله ای نوردار برای صاف کردن چای به هنگام ریختن به استکان یا فنجان
آب کردن(جنس نامرغوب را فروختن)

 

دست به فرار کسی خوب بودن-در گریختن استاد بودن

حال آوردن-به هوش آوردن-از ناراحتی بیرون آوردن-کتک زدن

حول و حوش-دور و بر-گوشه و کنار

آفتابه‌دزد-دزدی که به ربودن چیزهای بی‌ارزش بسنده می‌کند

پرنده پر نزدن در جایی-جایی دور افتاده و خلوت بودن

به خود پیچیدن-ناخوش شدن-عتاب کردن

دو برجی-کبوتری که در یک جا بند نمی شود

داغ باطل خوردن-از کار افتادن-از رونق و رواج افتادن

زیر سر کسی بودن-مسئول کاری بودن-در کاری دست داشتن

چاووش-کسی که به هنگام رفتن زایر به زیارت اشعار مناسب می خواند

چوب کاری کردن-از کسی پذیرایی زیاد کردن-به کسی محبت بسیار کردن-کتک زدن بیش از حد

رنگ پریدگی-بی رنگ شدن چهره از ترس یا خشم یا بیماری-رنگ باختگی

اُمُل(عقب‌افتاده، قدیمی)

جَخت-متضاد صبر
دَم کسی را دیدن-رشوه دادن-آجیل دادن

باز شدن مچ-لو رفتن دروغ

آب کردن(جنس نامرغوب را فروختن)

چغل خوری-سخن چینی

خیس شدن-تر شدن

چشم و ابرو-زیبایی چهره

دندان کسی پیش کسی گیر کردن-عاشق کسی شدن-شیفته ی کسی شدن

دست پاچگی-شتاب زدگی-اضطراب

 

 

به هم زدن حال-موجب بالا آوردن شدن

 

خواب آور-مخدر-بی هوش کننده

باب دندان-مناسب طبع و حال

 
آخِی(صوتی برای تاثر یا شادی)

خون جگر-رنج بسیار-غم فراوان

زمزمه کردن-زیر لب خواندن-ترنم کردن

دست کسی را کوتاه کردن-کسی را از چیزی یا کاری کنار گذاشتن
از خوشحالی در پوست نگنجیدن(از شادی سر از پا نشناختن)

زرد کردن-بسیار ترسیدن-از ترس وادادن-کاری را خراب کردن

حرف تو حرف آوردن-سخن کسی را قطع کردن-مطلب دیگری را پیش کشیدن
بی سر و سامان-مفلس-محتاج-آشفته-درهم ریخته-پریشان

به محضِ-به مجرد ِ-همان وقت که

خوردگی-ساییدگی-فرسودگی

بن بست-کوچه ای که راه در رو نداشته باشد-مشکلی که راه حل نداشته باشد

اگر و مگر کردن(شرط و بهانه آوردن)

کسی را اذیت و آزار کردن

دانشگاه-محل آموزش دانش و فلسفه و هنر

این پا آن پا کردن-دودل بودن-وقت تلف کردن

بَرج-خرج های خارج از خانه

بازیگر-هنرپیشه ی سینما و تئاتر

 

زیر اخیه گذاشتن-کسی را به کاری که سودش به دیگری می رسد گماشتن-زیر فشار گذاشتن

چتر شدن-بر سر کسی خراب شدن-ناگهانی مهمان رسیدن

چشم و دل سیر-کسی که به مال و منال دنیا بی اعتنا است

تسمه از گرده ی کسی کشیدن-کسی را به سود خود بی رحمانه به کار واداشتن

حاجی-به زیارت مکه رفته-نوعی خطاب عام

رشته برشته-حرف های بی هوده و بی معنی

تاب دادن-سرخ کردن در روغن-پیچیدن-خم کردن

ادرار کوچک-شاش

بزن-شجاع-دلاور-اهل دعوا و مرافعه

بِدو بِدو-با شتاب-سریع

در پوست نگنجیدن از خوش حالی-از شادی سر از پا نشناختن-بسیار شاد بودن

 

درد و بلا-نفرینی است چون زهر مار-کوفت-مرض و مانند این ها

جان من و جان شما-سوگند به جان من و شما

داغ-مصیبت-اندوه-سخت گرم-سوران

دستبوس-زیارت-دیدار-شزفیابی

حریم گرفتن-از کسی پروا داشتن-احترام کسی را نگه داشتن

چوب زیر دم کردن-تحریک کردن

پت پت کردن-صداکردن فتیله ی چراغ بر اثر تمام شدن روغن آن

جان به جان کسی کردن-محبت بی اندازه به کسی کردن

دماغ گنده-ثروتمند-سرشناس

رگ بسمل کسی خاریدن-در معرض خطر و مرگ قرار گرفتن

زیش ریش-تار تار-از هم جدا شده

دست به دامان کسی شدن-به کسی پناه آوردن-به کسی متوسل شدن

باران خوردن-در زیر باران قرار گرفتن و خیس شدن

استخوان‌بندی(درست کردن انگاره و طرح)

خیک محمد-آدم چاق و فربه

پخمه-بی عرضه-خجالتی-ترسو

دو هوا شدن-بیمار شدن به دلیل تغییر هوا

دفتر یادداشت-دفتر ثبت رئوس مطالب که جنبه ی یادآوری دارد
پنج دری-اتاقی که پنج در دارد
از بی‌کاری مگس پراندن-بی‌کار و بدون سرگرمی ماندن
از دماغ کسی در آمدن(شادی و نشاطی را با اندوه و رنج تاوان دادن)

اجاق‌کور(نازا، بی فرزند)

زیر سر کسی بلند بودن-فریفته شدن به وعده های به تر-کسی که روزگار ناداری خود را فراموش کرده است

 

دست مزد-اجرت-مزد کار

ابوقراضه-ابوطیاره

زهکونی زدن-تیپا زدن-اردنگی زدن

به هم خوردن حال-استفراغ کردن-بالا آوردن

پا روی دم سگ گذاشتن-خشم شخص پستی را برانگیختن

خرد و خاکشیر-ریز ریز و ذره ذره شده-از پا درآمده
چروکیدن-چین دار شدن
رایانه-کامپیوتر

باور کسی شدن-گرفتار توهم شدن-تحسین و تمجید دیگران را حقیقت دانستن

دست به آب-داشتن ادرار-دستشویی-توالت

دست نشانده-زیر دست-مطیع-فرمان بردار

روشن شدن-نشئه شدن-مست شدن-سرحال آمدن

بر گرده ی کسی سوار شدن-کسی را زیر فرمان خود آوردن

تعارفی-کسی که بیش از اندازه اهل تعارف است-قابل پیشکش

خال زدن-پیدا شدن خال در جایی از بدن یا لکه در چیزی-خال کوبی کردن

خرکی-سخت بی ادبانه-خارج از ظرافت
داغان شدن-از هم پاشیدن-متفرق شدن

خرمن-انبوه و پرپشت

رنگ انداختن-رنگ دلخواه را پیدا کردن

پر در آوردن-بسیار خوشحال و سبکبال شدن

داد کشیدن-عصبانیت و خشم نشان دادن

دانه دانه شدن-دانه ها از یکدیگر جدا شدن

 

آسیاب‌گردان-کسی که به‌خوبی از عهده‌ی کارها بر می‌آید
بادپا-تند رو-تیز تک
پادرمیانی کردن-میانجی گری کردن

بد جنس-بد ذات-بد نهاد-فرومایه

آلبالو گیلاس چیدن-نگاه کردن و ندیدن

چرب کردن سبیل-رشوه دادن-حق السکوت دادن
بی غم-بی خیال-لاقید-بی درد
اردک رفتن، غاز آمدن-دست از پا درازتر برگشتن

آش و لاش(به‌کلی متلاشی‌شده، له‌ولورده)

پیاله فروشی-میخانه

به دو دو افتادن-گود رفتن چشم بر اثر ضعف یا بیماری

ریش و قیچی را دست کسی دادن-اختیار کاری را به دست کسی دادن

از ریش کسی دست برداشتن-کسی را به حال خود گذاشتن
پر زور بودن سمبه-زیاد بودن فشار
از چپ و راست(از همه سو، از همه جا)
بگو مگو-جر و بحث-مشاجره
پار-فرسوده و اوراق-مجروح

پل کسی آن سر آب بودن-کار کسی بسیار خراب بودن
ذوق کردن-خوش حال شدن-شاد شدن
از بیخ(یکسره، به‌کلی، کاملن)

داریه-حلقه ای چوبی که روی آن پوست کشیده و رامشگران به همراه دیگر سازها می نوازند

 

از این دنده به آن دنده غلتیدن(از درد یا فکر و خیال نخوابیدن)

رقاص خانه-دشنام گونه ای برای برخی جاها-جاهای بی حساب و کتاب و شلوغ و پلوغ

خلاف-جرم

الانه(همین حالا، هم اکنون)

حقه سوار کردن-فرو کردن چوب وافور در دهانه ی حقه-فریب دادن

جور-هم طراز-اخت-هم زبان

با یک دست چند هندوانه برداشتن-در آن واحد چند کار انجام دادن
خجالت زده کردن-شرمنده کردن-خجالت دادن
دندان گِرد-طمع کار-آزمند-گران فروش

الانه(همین حالا، هم اکنون)

آلبالو گیلاس چیدن(نگاه کردن و ندیدن)

از زور پسی-از روی ناچاری-اجبارن

خیلی آب خوردن-گران تمام شدن-هزینه ی سنگین داشتن

تار و تنبک-وسایل موسیقی-آلات ضرب و نوازندگی

خر آوردن-بدبخت شدن

چاروادار قمی بودن-هم از توبره خوردن-هم از آخور
داغان-از هم پاشیده-پریشان
پَر دادن-دل و جرات دادن-مفت و مسلم از دست دادن

افندی پیزی-به‌ظاهر شجاع و در واقع ترسو-پهلوان پنبه

چشم، کرایه خواستن-کار کودکی که هر چه ببیند بخواهد
پرت و پلا-تار و مار-پراکنده-بی معنی-مزخرف
از سر کسی زیاد بودن(بیش از حد توانایی و ظرفیت کسی بودن)

رگ به رگ شدن-ضرب خوردن و پیچیدن مفصل

اهل محل(همه‌ی کسانی که در یک محل کار یا زندگی می‌کنند)

بز خر-کسی که به قصد ارزان خریدن چیزی توی سر جنس می زند

 
بنا بودن-قرار بودن

خیسیدن-خیس خوردن-خیس شدن

اتیکت-برچسب-آداب و رسوم-قاعده

از کسی کشیدن-از کسی رنج کشیدن
دستی دستی-به دست خود-آگاهانه-عمدی

جنجالی-آن چه موجب هیاهو شود-آن چه بر سر زبان ها افتد

پالان آفتاب گذاشتن-کسی را معاف کردن-مرخص کردن

جوکی-مرتاض هندی-آدم لاغر و مردنی-آدم معتاد و مریض

 

اکبیری(زشت، بی‌ریخت)

تر دست-ماهر-شعبده باز

 

خبرکش-سخن چین

دق کُش-آن که از غصه و اندوه بسیار بمیرد
آش آلو شدن(خجالت‌زده شدن، سکه‌ی یک‌پول شدن، کنفت شدن)

 

حلال یابی-طلبیدن نزد دیگران تقاضای گذشتن از تقصیر خود را کردن

بابت-مورد-زمینه-موضوع
جرات کردن-گستاخی کردن-دلیری کردن
دست خر کوتاه-فوضولی موقوف !-دخالت نکن ! دست نزن !
دزد سر گردنه-کاسب نادرست و گران فروش

به رگ غیرت کسی بر خوردن-سخن یا عملی بر کسی ناگوار آمدن
دور از شما ب-لانسبت
تفنگ ته پر ت-فنگی که با فشنگ شلیک می کند

انداختنی-جنس نامرغوب

الدرم بلدرم کردن(بد و بیراه گفتن، ناسزا گفتن)

حساب باز کردن-افتتاح حساب بانکی

خاطر کسی را خواستن-کسی را دوست داشتن

پیزی-مقعد-نیروی مقاومت و پشتکار

خط دادن-سرمشق دادن-فکر کسی را هدایت کردن
جوشیدن با کسی-با کسی انس و الفت گرفتن-با اخلاق کسی جور درآمدن

خود را به کوچه ی علی چپ زدن-خود را بی اطلاع نشان دادن

آخِی(صوتی برای تاثر یا شادی)

بار آوردن-تربیت کردن-ایجاد کردن-تولید کردن-نتیجه دادن-سبب شدن

پرت گفتن-حرف بی معنی زدن

آفتابِ پس دیوار-شامگاه

دست زدن-کوبیدن دو دست به یکدیگر همراه با نوای موسیقی یا برای تشویق

از پا ننشستن-سماجت ورزیدن-از کوشش دست نکشیدن
چش-چشم

ترس بر داشتن کسی را-از وارد شدن به کاری بیم داشتن

تو دلی-بره ای که هنوز زاده نشده و آن را از شکم مادرش درآورند

افتادن توی هچل(گرفتار دردسر و ناراحتی شدن)
پاورچین-آرام و بی صدا راه رفتن

در آوردن تقلید-ادای کسی را در آوردن-مسخره کردن

خودرو-آن چه بی اسب رود

دانه ی درشت برچیدن-به دستمزد کم قانع نبودن

 

از سر کسی افتادن-عادتی را ترک کردن