مجموعه کاملی از فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری و عامیانه قسمت 163

حق شناسی-سپاس گزاری

چوب زیر دم کردن-تحریک کردن

خام عقلی-حماقت-دیوانگی

از سکه افتادن-ار رونق افتادن-از دست دادن زیبایی

جان کسی به نانش بسته بودن-بسیار خسیس بودن که حاضر باشد جان بدهد نان ندهد

جرات دادن-دل دادن-دلیر کردن

تکه ی کسی بودن-مناسب کسی بودن

رساندن-خبر یا اطلاعاتی را محرمانه به کسی دادن

پاچه ی کسی را گرفتن-بی جهت و بی مقدمه برکسی آشفتن
رفتن توی نخ چیزی یا کسی-چیزی یا کسی را زیر نظر داشتن و پاییدن

چندش شدن-حالت چندش دست دادن

چشم کسی آلبالو گیلاس چیدن-نگاه کردن و ندیدن

توی باغ نبودن-کاملن از موضوع پرت و از آن بی خبر بودن

چلغوز-فضله ی مرغ و کبوتر-آدم کوتاه قد و بی عرضه

آبدار-سخت-شدید-سنگین

خلاص-خارج از دنده بودن موتور

ذِله شدن-ذله آمدن

بد قدم-نامبارک-بد شگون

بزن-شجاع-دلاور-اهل دعوا و مرافعه

از خجالت آب شدن-بسیار شرمنده شدن

جای کلاه سر آوردن-آن قدر ضعیف کش بودن که که اگر از او کلاه کسی را بخواهند سر او را به درگاه برد

ازخداخواسته-آرزومند-مشتاق

دون-برنج خوب نپخته-دانه هایی که به پرندگان می دهند

چاق کردن-سر حال آوردن-درمان کردن

بی عرضه-بی لیاقت-بی مصرف

آبشان از یک جوی نرفتن(همداستان شدنشان ممکن نبودن، با هم نساختن)

ریز بافت-پارچه یا فرش طریف

به کسی نگفتن که بالای چشمت ابروست-به کسی که ساده ترین مطلب را نمی پذیرد یا تحمل نمی کند و زود رنج یا زود خشم است نمی توان چیزی گفت

چل نکه-پارچه ای که از انواع پارچه های بریده شده سر هم دوخته شده باشد

تقه زدن-کوبیدن چیزی با ضربات پیاپی چکش و مانند آن

دلگرم-علاقه مند-مشتاق

جای سوزن انداختن نبودن-پر بودن-بسیار شلوغ بودن

تر دست-ماهر-شعبده باز

آلکلی-معتاد به الکل

به کوچه ی علی چپ زدن خود-خود را به آن راه زدن-خود را به نادانی
اداره بازی-پرداختن بیش از حد به تشریفات زاید اداری

باری به هر جهت کردن-در انجام کاری تعلل و تردید کردن

آسمان گرفتن(فراگرفته شدن آسمان با ابر یا مه)
ار زبان کسی-از قول کسی

پرند-حرف بی هوده

پدر سوخته-بد سرشت-بسیار زرنگ و رند
از تو به‌خیر و از ما به‌سلامت(ما را از این پس با یکدیگر کاری نیست)

رشوه گیر-رشوه خوار

دیم کار-کشاورزی که کشت خود را دیم زراعت می کند

آسمان گرفتن-فراگرفته شدن آسمان با ابر یا مه

آب (ها) از آسیاب افتادن(فرو نشستن هیاهو، از یاد رفتن ماجرا)

دق کردن-از غصه مردن

پل زدن-در کار کسی مانع ایجاد کردن-رابطه ی دو کس را به هم زدن-روز میان دو تعطیل را تعطیل کردن

فرض کنیم که
زبانی-شفاهی
اوا خواهر(مرد زن‌نما، مردی که علائق زنانه دارد)

جیره خوار-کسی که از جایی یا کسی جیره و مزد دریافت می کند-مامور

آب از سر گذشتن(کار از چاره و تدبیر گذشتن)

از بر بودن(مطلبی را در حافظه داشتن)

از گردۀ کسی کار کشیدن-کسی را به سود خود بی‌رحمانه به کار واداشتن

دود و دم داشتن-بساط چای و قلیان یا تریاک گستردن

در چاه افتادن-فریب خوردن

رو دست زدن-فریب دادن-خام کردن

خم شدن-دولا شدن

حال آمدن دل-بازیافتن نشاط-برطرف شدن خستگی

تخت قاپو کردن-چادر نشینان را در جایی ساکن کردن

تلمبار- تل انبار

چاقچوری-زنی که چاقچور می پوشد-زن باحجاب

دیر دم-آن چه که دیر دم می کشد

ریقش درآمدن-بیرون زدن مواد درون امعا و احشا

پوشال-چیزهای سبک-میان تهی و بی ارزش

چاتمه زدن-چند تفنگ را به شکل چاتمه در جایی گذاشتن

داغ به دل کسی گذاشتن-کسی را عزادار کردن

خوش وعده-آن که به وعده اش وفا می کند

تغ و لغ-چیزی که نظم خود را از دست داده است-سست

بالا انداختن-نوشیدن مشروبات الکلی

دست باف-بافته با دست

جود بازی درآوردن-ننه من غریبم بازی درآوردن-از امری که ترسناک نیست اظهار وحشت کردن

خام عقلی-حماقت-دیوانگی

زیر دُم سُست-زن منحرف

آب کردن-جنس نامرغوب را فروختن

جگر-عزیز-عزیز دلم

چیزی-فاصله ای-راهی-زمانی
دانش سرای مقدماتی-آموزشگاه تربیت دبیر

چاشت بندی-صبحانه-غذای اندک

پشت بام-سقف بیرونی بام

اَنف کسی معیوب بودن-ابله بودن-خل بودن

پیاده رو-دو سوی خیابان یا کوچه که محل گذر پیادگان است

دو رانو نشستن-نشستن چون شتر که نشانه ی ادب است

چارگوش-مربع-دارای چهار زاویه-چهار خانه

پای چیزی ایستادن-از چیزی دفاع کردن

خرج برداشتن-پول لازم داشتن

خوش قد و بالا-خوش اندام-بلند بالا

اهل هیچ فرقه‌ای نبودن(به کارها و چیزهایی که ناباب شمرده می‌شوند معتاد نبودن)

دله کاری-پرداختن به کارهای پست و کم درآمد

چرک-کثیف

دندان شکن-قاطع-محکم

افسارسرخود(خود‌رای، افسارگسیخته)

زود بودن-فرانرسیدن هنگام کاری

تو گذاشتن-چیزی را مسکوت گذاشتن-از درون دوختن

ریش توپی-ریش تپه

حقوق بگیر کس-ی که ماهانه دستمزد می گیرد

دیزی پشت سر کسی بر زمین زدن-بی اعتنایی کردن به قهر کردن و رفتن کسی

جاپیچ-جاکش-دلال محبت

دهن کجی کردن-ادا و شکلک در آوردن برای مسخره کردن-بی اعتنایی کردن

خایه مال-چاپلوس-متملق-دستمال به دست

چَک-سیلی-کشید

به دل چسبیدن-مطبوع و گوارا بودن

تخت و تبار-خوب و رو به راه

خیر ندیده-نفرینی است به معنی امیدوارم خیر نبیند

چشم و دل دویدن-چشم چرانی کردن-هوس رانی کردن

دنگ کسی گرفتن-هوس نابه جا کردن برای انجام کاری-تصمیم ناگهانی برای کاری گرفتن

پاتیل کسی در رفتن-تاب نیاوردن-ناتوان شدن

خسارت دیدن-زیان دیدن

خشخاشی-نان خشخاش زده

بگو بخند-خوش مشرب-بذله گو
دوره انداختن-مهمانی ادواری میان عده ای برقرار کردن-کسی را به این سو و آن سو فرستادن

بوگندو-آدم کثیف و بد بو

دل و روده بالا آمدن-به حالت تهوع افتادن

تحصیل کرده-درس خوانده

پا اندازی-واسطه ی اعمال نامشروع شدن-جاکشی
پر پر زده-ور پریده-نفرینی با آرزوی جان کندن کسی
دور سر چرخاندن و دادن-صدقه دادن

بد لعاب-بد گوشت-بد خلق

توالت-مستراح-دستشویی-آرایش-بزک

حیوون-نگا. حیوان

حلوا حلوا کردن-نهایت احترام و حق شناسی را کردن

حظ کردن-لذت بردن

اشتباه لپی(اشتباه لفظی)

دلِی دلِی-حاشا-انکار
خالو-دایی-کلمه برای خطاب در جنوب ایران

اُرد-درخواست-سفارش-دستور

رُک زده-زل زده-خیره شده
ارباب حجت-اهل منطق

دق کُش کردن-سبب مردن کسی از غم و اندوه شدن

روی حرف کسی حرف نزدن-با حرف کسی مخالفت نکردن

با هم شیر و شکر بودن-نهایت دوستی با هم داشتن

خبرچینی کردن-سخن چینی کردن-خبر از جایی به جایی بردن-جاسوسی کردن

جان کسی را به لب آوردن-سخت آزار دادن-به کسی انتظار دراز دادن

خر کسی از پل گذشتن-گره کار باز شدن-از گرفتاری خلاص شدن

تکلیف شدن-به سن بلوغ رسیدن

جنب و جوش-فعالیت-کوشش و تقلا

از کسی رودست خوردن-از کسی فریب خوردن

جوز علی-نامی با تحقیر برای صدا زدن کسی

چاقاله ،-چغاله میوه ی هسته دار نارس

با کاره-کسی که هر کاری از او ساخته است

خیسیده-چیزی که آب در آن نفوذ کرده است
برخورد کردن به رگ غیرت کسی-ناگوار آمدن حرفی یا کاری-گران آمدن-احساس اهانت کردن
الدنگ(بیکاره، مفتخور، بی‌غیرت)

دریافتی-حقوق

دو رو-لباسی که از هر دو طرف می توان آن را پوشید-آدم غیر صمیمی و فرصت طلب

از دولت سر-به لطف کسی-از برکت وجود کسی

دُز کردن-فروختن چیزی که پیش از آن فروخته شده بوده است
جیک جیک-آواز پرندگان-سخنی که فهمیده نمی شود
دو شاخه-چوب دو شاخه ی درخت که کودکان از آن تیرکمان می سازند-رابط میان وسیله ی برقی و پریز برق

اسب را گم کردن دنبال نعلش گشتن(اصل را از دست دادن و دنبال فرع گشتن)

انداختن پشت گوش-سهل‌انگاری کردن-دیر انجام دادن-کوتاهی کردن

از صدقۀ سرِ(از عنایت و لطفِ)
تخته پِهِن-پهن خشک شده که برای خوابیدن زیر حیوانات می گذارند

زیر درختی-میوه هایی که زیر درخت فرو می ریزند

خود را به ناخوشی زدن-تمارض کردن

خر و پف-نگا. خرناس

تَپوک-ضربه ی دست یا پا

بالش نرم زیر سر کسی گذاشتن-به کسی وعده های شیرین دادن

خلاف شرع-ضد قانون شریعت

حرف توی دهن کسی خشک شدن-از سخن گفتن باز ماندن

آفتاب روی پشت بام جمع کردن(کاملا تنگدست بودن)
خوش داشتن-دوست داشتن-علاقه مند بودن

به خدا سپردن-برای کسی آرزوی امنیت در پناه خدا کردن

جل و پلاس-اثاثیه ی ناچیز و کم بها

تسمه از گرده ی کسی کشیدن-کسی را به سود خود بی رحمانه به کار واداشتن
دُم سیخ کردن-دُم سیخ شدن

دو زاری کسی افتادن-به اشارات و کنایات پی بردن

رودربایستی داشتن-ملاحظه کردن-پروا داشتن

اجل معلق-مرگ ناگهانی

تل انبار-توده-انباشته

حق گرفتن-نگا. حق بردن

خورد رفتن-از بین رفتن قسمت اضافی در خیاطی-جذب شدن و حل شدن در چیزی

زدن نفوس بد-گفته ی کسی را به فال بد گرفتن-فال زدن

دو به هم اندازی-فتنه انگیزی-سخن چینی

پر رودگی-پر گویی-پر حرفی

روی کسی نشدن-خجالت کشیدن

اوراق شدن-از هم پاشیدن-از کار افتادن

خایه دار-با جرات-شجاع

برو برو داشتن-دارای مال و قدرت بودن-مورد توجه بودن- بر و بیا داشتن

خایه ی غول را شکستن-به تمسخر برای کوچک کردن و ناچیز شمردن کار کسی می گویند

اجابت کردن معده-قضای حاجت

دوبله-دو برابر-دوبلاژ

باد توی گلو انداختن- باد به غبغب انداختن

خوش آب و هوا-معتدل-کنایه از جایی که در آن وسایل خوشی فراهم باشد

پِر پِر-در زبان کودکان : صدای پریدن پرنده

جای مهر گذاشتن-چیزی را به عمد در جایی گذاشتن تا به آن بهانه دوباره به آن جا آمدن

زیر بغل کسی هندوانه گذاشتن-کسی را به قصد دریافت چیزی بیش از اندازه ستودن

خاله بی بی-نوعی آش

از دماغ فیل افتادن-بسیار متکبر و خودبین بودن

دور پرواز-پرواز کننده تا فاصله های بسیار

خر کسی از کرگی دم نداشتن-از حق خود گذشتن-از حرف خود برگشتن
آن‌کاره(اهل آن کار (کار بد))

خوراک-مصرف یک دوره ی معین
ته گرفتن-سوختن غذا
پِق-صدای خنده ی ناگهانی

تمام و کمال-کامل-به تمامی

زیر لبی-زیر زبانی

حِجله-گنبد مانندی که همراه با آیینه های ریز و گوی های صیقلی بر گور افراد جوانمرگ شده می گذارند

برق از کسی پریدن-سخت ترسیدن-جا خوردن

خنگ-نادان-ابله-کودن

داد و هوار-داد و فریاد
چال کردن-گود کردن-دفن کردن-به خاک سپردن
اهل محل-همه‌ی کسانی که در یک محل کار یا زندگی می‌کنند

اِرا-هنگامی که کسی نمی‌تواند و یا نمی‌خواهد به چرایی پاسخ دهد آن را به طنز می‌گوید

بابا بزرگ-پدر بزرگ

اُرد کسی را خواندن(به حرف کسی گوش کردن، اهمیت دادن)

بازار پسند-مورد پسند خریدار و فروشنده-قابل فروش

پا بَد-بد قدم
آبِ سیاه(نیمه کوری)
حقه زدن-فریب دادن

چُرتی-اهل چرت زدن-ضعیف-مردنی

از خر افتادن-نابود شدن-مردن

چای صافی-نگا. چای صاف کن

دست تنها-بی یار-تنها

دماغ کسی را سوزاندن-کسی را ناکام کردن-در حسرت گذاشتن
از دهان در رفتن-پریدن حرفی از دهان-بدون پیش‌بینی سخن راندن

جغجغه-بازیچه ای برای کودکان که چون آن را به حرکت در آورند صدا می کند

ریز حساب-جزییات صورت حساب-اقلام جزء سیاهه

خوش غیرت-در زبان لوطیان گاه نشانه ی اعجاب و گاه دشنامی است به جای بی غیرت
در هم و بر هم-آشفته-پریشان-آمیخته

چار چشم-کسی مه عینک می زند

تعزیه گردان-کسی که در امور همگانی دخالت می کند و سود خود را می برد.

آواز دادن(خواستن)

چشم سفید-گستاخ-حرف نشنو-پر رو

از مرحله پرت بودن(یکسره بی‌اطلاع بودن)

پا-حریف

زیر و بالای کسی را جنباندن-زیر و بالا گفتن

کسی را اذیت و آزار کردن

تخت خوابیدن-راحت و آسوده خوابیدن

آتش زیر پا داشتن-بی‌قرار بودن

بازار سیاه-جایی که در آن اجناس غیر قانونی و گران می فروشند

آدم شش‌درچهار(شخص کوچک اندام و ریزنقش)

چیدن و واچیدن-آراستن-در جای خود گذاشتن

پنج زاری-سکه ی پنج ریالی-پنج هزاری

دست باف-بافته با دست

ته ریش گذاشتن-کمی ریش بر صورت نگهداشتن

چُل کلید-جام درویشان
روگیر کردن-در رودربایستی ناگزیر به انجام کاری کردن-نگا. روبند کردن
پیچاندن کسی-کسی را گرفتار درد سر کردن-کسی را سوال پیچ کردن

ذلیل شده-خوار و زبون-دشنام و نفرینی که زنان به کودکان بسیار شیطان خود می دهند

ادرار بزرگ(مدفوع)

چمباتمه زدن-نشستن روی دو پا و بغل کردن دو رانو

خوش آمدگویی-به تازه وارد “خوش آمدی” گفتن-مجازن: تملق و چاپلوسی

پاشنه بلند-کفش زنانه با پاشنه های بلند

مال دنیا

ترق و تروق-سر و صدای به هم خوردن دو یا چند چیز

خیس شدن-تر شدن
تازه عروس-دختری که تازه ازدواج کرده است

دُنگی-دانگی

پیچ گوشتی-وسیله ای که با آن پیچ را باز و بسته می کنند

باری از دوش کسی برداشتن-رنج و زحمت کسی را کم کردن

بستن کسی به دم خود-همیشه کسی را همراه داشتن

از گل نازک‌تر به کسی نگفتن-با کسی سخت مهربان و پرمحبت رفتار کردن

آب بردار-دوپهلو-کنایه‌آمیز

با رنج و زحمت بسیار چیزی به‌دست آوردن

به چشم-اطاعت می شود

جل و پلاس کسی را بیرون ریختن-کسی را از جایی بیرون کردن
چریدن-راه افتادن کار و کاسبی
چشم به هم زدن-زمان بسیار کوتاه-یک آن

تق سرما شکستن- تک سرما شکستن

چار نعل-به سرعت-به تاخت

پابند شدن-دلبستگی پیدا کردن-به چیزی یا کسی گرفتار شدن

چانه در چانه ی کسی گذاشتن-هم صحبت شدن-بحث و جدل کردن

آب و خاک(میهن، دیار)

تندی-بلافاصله-به سرعت-مانند : تندی رفت

الابختکی-اتفاقی-تصادفی

اشک کسی دم مشکش بودن-سخت زود رنج بودن-زود به گریه افتادن

آماده‌باش-حالت آماده بودن برای رویارویی با خطر

جیب کَن-کسی که کارش اخاذی و تلکه است-کسی که دیگران را می دوشد

پاییدن-زیر نظر گرفتن-مراقبت

در غورگی مویز شدن-هنوز تازه کار بودن ولی ادعای مهارت و استادی کردن

دل و روده بالا آمدن-به حالت تهوع افتادن

خشکه مقدس-متدینی که جز اطاعت از ظاهر احکام دینی به چیزی تن نمی دهد

راه راه-دارای خطوط موازی

تو دلی-بره ای که هنوز زاده نشده و آن را از شکم مادرش درآورند

آهوی خاور(آفتاب)

آروغ بی‌جا زدن(نابه‌جا سخن‌گفتن، نسنجیده کاری کردن)

در دل آمدن-به دل برات شدن-به خاطر خطور کردن-احساس واقعه ای خوب یا بد کردن

آقبانو(نوعی پارچه‌ی نخی نازک)

دخل و خرج کردن-درآمد بیش از هزینه شدن-سود بردن

پهلو فنگ-نگاه داشتن تفنگ به موازات و عمود بر زمین
استغفرالله(خدا نکند، خدای نکرده، هرگز)
آسمان به ابرو پوشیدن(پنهان ساختن امر آشکار)

بچاپ بچاپ-اوج سوء استفاده و دزدی

خواب به خواب شدن-خواب از سر پریدن-بدخواب شدن

خاور شناس-دانا به فرهنگ شرق
پوست سگ به روی خود کشیدن-بی شرمی را به نهایت رساندن

پای چیزی را جور کردن-وسیله ی انجام کاری را فراهم کردن

خاله خرسه-دوست نادان

زدن به کوچه ی علی چپ-خود را به آن راه زدن-خود را به نادانی

چروکیده-چین دار شده-ناصاف

چسی درکن-آدم پر مدعا

بجا-شایسته-در هنگام مناسب

استخوان جلوی سگ انداختن(با بخششی ناچیز دهان کسی را بستن)
بی بند و بار-بی قید-بی اعتنا به آداب و رسوم
اطفال باغ-گل‌های تازه

آهنگ ریپ‌دار(آهنگی که یک ضرب آن کم باشد)

بلا گرفته-گرفتار بلا-شیطان-شلوغ

بنگی-معتاد به حشیش

دیزی دِهناری-آدم بی ظرفیت و کم طاقت

زاپاس-ذخیره-یدک-آدم بی مصرف و زوار دررفته

از زبان افتادن(لال شدن)

بارانی-اصطلاح دختران دانش آموز : دوست صمیمی و محبوب

خرناس کردن-خرخر کردن در خواب

خورند-لایق-درخور-به اندازه ی-طرفیت

پر به پر کسی دادن- بال به بال کسی دادن

باب طبع-موافق میل-مطابق سلیقه

به زمین انداختن روی کسی-در خواست کسی را رد کردن

زبون-حقیر-توسری خور

حساب بردن-پروا داشتن-اطاعت کردن

چوب خط زدن-نشانه نهادن بر چوب خط

اسب را گم کردن دنبال نعلش گشتن-اصل را از دست دادن و دنبال فرع گشتن