اختیار دارد. فکر می‌کنید این آمار بالا از کجا آمده است؟ از همین نزاع‌های طایقگی. بهترین فرزنذانمان را در نزاع‌های طایفگی می‌کشیم. آنگاه مدعی این هستیم که چرا سرمایه‌ها به استان ما نمی‌آیند؟ چرا سرمایه‌های فکری و مالی مان رهسپار استان‌ها و کشورهای همجوار هستند؟ مگر نه اینکه «سرمایه وطن ندارد» و هر کجا احساس امنیت کند آنجا وطن اوست. زمانی از اینکه چرا دکتر … شیراز را برای زندگی انتخاب کرده و چرا در استان نمانده بود گلایه کرده بودیم اما کمی با خودمان صادق باشیم در این شرایط و در این فضا چه کسی احساس امنیت می‌کند؟ زنان که همواره حرمت چادر آن‌ها، چنانکه عرض کردم تقدس داشت، اکنون در روز روشن و در برابر چشمان مردم آماج گلوله قرار می‌گیرد، دیگر چه کسی احساس امنیت می‌کند؟
دموکراسی همیشه زیباست. وقتی در سال ۱۳۷۷ شوراها احیاء شد، امیدها برای رونق سرزمین مادری زنده شد. امیدوار شدیم که شاید خنکای توسعه در این سرزمین تفتیده وزیدن بگیرد اما شوراها که خود محل خرد ورزی و قانونگرایی است نیز در استان ما جریانی متفاوت یافته است. در نیود ساختارهای سیاسی عقل گرا و خرد ورز که خود را در قالب حزب و انجمن نشان می‌دهد، «طوایف» جایگزین حزب شدند و آنقدر مرزبندی‌های طایفه ای شدت گرفت که اکنون به مرزبندی‌های خانواده ای رسیده است. این تأخر فرهنگی خود باعث تضادهای بی پایان طایفگی دیگری شده است. و باز وقتی می‌آییم این ساختار معیوب را برای ایجاد امنیت مسلح می‌کنیم، خود امنیت را به مسلخ برده‌ایم.
14-2- ریشه ایجاد نزاع ها در شهرستان سراوان:

تحقیقات نشان می‌دهد که بروز یکسری از اختلافات و حل نشدن آن به صورت ریشه ای بوده و باعث ایجاد نزاع‌های دسته جمعی در شهرستان سراوان شده ریشه و بستر اولیه نزاع‌های جمعی را در شهرستان سراوان باید در تاریخ گذشته این جوامع مطالعه نمود چرا که عوامل مختلفی در شکل گیری و تداوم آن مانند آثار محیط طبیعی، ریشه‌های اجتماعی، زمینه‌های اقتصادی، ابعاد فرهنگی و عوامل سیاسی دخیل بوده‌اند. ودر سال‌های اخیر تا حدودی مراجع قضایی و دیگر دستگاه‌های ذی ربط و شوراهای حل اختلاف در برطرف کردن ریشه ای اختلافات، و کاهش میزان بروز نزاع‌های دسته جمعی نقش مطلوب و موثری را ایفا نموده‌اند. لذا با این وصف برای تحلیل کم وکیف نزاع‌های جمعی و ارزیابی آن به شرح زیر بیان می‌گردد:
نسبت مقایسه ای نزاع: طبق آمار واطلاعات به دست آمده از تحقیقات میدانی در مورد نزاع دسته جمعی درمیان گروه‌های اجتماعی شهری و روستایی، میانگین تعداد نزاع‌های جمعی به نسبت افراد درگیر، در جامعه روستایی بیشتر از جوامع شهری بوده است(هاشمی،1390).
مدت زمانی نزاع و شیوه حل و فصل و عواقب آن: بازه زمانی نزاع‌های جمعی در شهرستان دیواندره اعم از جوامع شهری و روستایی در برخی موارد دارای مدتی کوتاه و زود گذربوده ویا اینکه ریشه ای وپایان ناپذیرند و سالیان سال به طول می‌انجامد. مدت نزاع و تداوم آن‌ها همان طورکه ذکر گردید در جامعه روستایی بیشتر از جامعه شهری است و علیرغم اینکه بیشتر نزاع‌های جمعی در شهرستان، در مراجع قضایی و یا دیگر نهادهای شبه قضایی مانند پاسگاه‌های انتظامی و شورای حل اختلاف مطرح می‌شوند. در پاره ای از موارد هم با کد خدامنشی و ریش سفیدی نزاع‌های دسته جمعی حل و فصل می‌شوند. ودر پاره ای از موارد طرفین نزاع به جای ارجاع اختلافات به مراجع قانونی ومراجع معتمد محلی سعی می‌کنند با پرخاشگری، خصومت، درگیری وضرب وجرح قضیه را حل کنند و بعضی معتقدند اگر خارج از مسائل قانونی قضیه را پی گیری کنند بهتر است چون می گویند اگر به مراکز انتظامی یا قضائی شکایت کنند طرف مقابل فکر می‌کند که آن‌ها ترسو هستند، که این عقاید باطل مسائل ومشکلات زیادی را برای جامعه فراهم می کندوباعث چالش‌های برای دستگاه‌های متولی تأمین امنیت به ویژه نیروی انتظامی شود.
15-2- انگیزه نزاع در شهرستان سراوان:
انگیزه نزاع: انگیزه‌های مورد بررسی نزاع‌های جمعی ظاهراً انگیزه‌های مادی بیشتر از سایر انگیزه‌های غیر مادی – سیاسی و ترکیبی مورد تأکید قرار دارد با این وجود پی آمد انگیزه‌های مادی کمتر از پی آمد انگیزه‌های غیر هست.
16-2- میزان خشونت در بروز نزاع عا در شهرستان سراوان:
میزان خشونت: شکل غالب بروز نزاع‌های جمعی در شهرستان سراوان ه ستیزه جویانه و میزان خشونت در آن‌ها از سطح بالایی برخوردار است. شدت خشونت در این نزاع‌ها در جوامع روستایی نسبت به شهری بیشتر است به طوری که ابزار کاربردی در نزاع‌های جمعی جوامع روستایی بیشتر سلاح‌های سرد و گرم بوده ولی در جامعه شهری بیشتر از سلاح سرد استفاده می‌شود. در مجموع تعداد کمی از افراد درگیر در نزاع‌های جمعی این شهرستان دارای اسلحه (مجوزدار و یا غیر مجوز) می‌باشند ولی این نسبت بر حسب نوع جوامع متفاوت بوده است، به‌طوری که نسبت افراد مسلح درگیر در نزاع‌های جمعی جامعه روستایی بیشتراز جامعه شهری است.
پی آمد نزاع: نزاع‌های جمعی در این شهرستان دارای پیامدهای مالی – جانی و اجتماعی جبران ناپذیری بوده و میزان خسارات مالی در جامعه روستایی که میزان نزاع‌های جمعی و شدت خشونت آن‌ها بیشتر است از سطح بالایی برخوردار است. تعداد جراحات و قتل‌ها در هر نزاع جمعی از یک تا چند مورد در نوسان است و میانگین تعداد، جرح و قتل‌ها در نزاع‌های جمعی در کل شهرستان 120 نفر که در جوامع شهری و روستایی آمارهای مختلفی را دارد. هر چند در برخی از موارد برای نزاع‌های جمعی که در شهر اتفاق افتاده قتلی صورت نگرفته ولی در سطح روستاها ودر اکثر نزاع‌های جمعی حداقل یک تا چهار نفر مورد جرح شدید و یا قتل قرارگرفته است.
این امر بیانگر میزان خشونت بیشتری است که در نزاع‌های جمعی جوامع روستایی نسبت به جامع شهری نمود پیدا کرده است. همچنین نزاع‌های جمعی مهم‌ترین ناهنجاری اجتماعی و معضلی است که موجب افتراق اجتماعی و تبدیل و تغییر شکل همبستگی اجتماعی به گسست اجتماعی شده وبه دنبال آن عدم و یا کاهش مشارکت‌های عمومی در زمینه‌های مختلف اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی با پیامدهای اجتماعی نامطلوبی چون خشونت طلبی در تعاملات اجتماعی توأم با سلب احساس امنیت روحی وروانی، بیکاری، مهاجرت، اسکان اجباری، تخریب مراتع، غارت، ناامنی و محکومیت‌های کیفری و تحمیل زندان را به دنبال دارد.
17-2- دامنه نزاع در شهرستان سراوان:
دامنه نزاع: در رابطه با قلمرو نزاع همانطور که ملاحظه می‌شود تعداد افراد درگیر در نزاع‌های جمعی در جامعه روستایی بیشتر است و این امر با خصلت برون جامعه ای بودن نزاع‌های روستایی مرتبط است و در مجموع معرف وسعت دامنه نزاع‌های جمعی در جامعه روستایی است(رفیع پور،1372).
ازدیگرویژگی های این منطقه مخالف خوانی عده ای با اکثر مسائل موجود در منطقه است به علت اینکه قشرهای موجود از فواصل اجتماعی قابل ملاحظه ای برخوردارند، سریع‌تر تحت تأثیر همدیگر قرار می‌گیرند، که نتیجه آن همان نزاع‌های غیرمنطقی است.
احساس برتری طلبی، پرنبودن ایام فراغت، دخالت‌ها و یا تحریک‌های از جوانب خوانین ویا رؤسای سابق محلی و همچنین دیررسیدن و یا تأخیرهای طولانی قوای دولتی به دلیل عدم اعلام به موقع گزارش واقعه ویا صعب العبوری و بُعد مسافتی طولانی راه و همچنین مقاومت مردم در برهه‌های مختلف در مقابل نیروهای دولتی به هنگام بروز اختلاف و خلاء قدرت، از جمله مسائلی است که زمینه ساز زیان‌های جبران ناپذیر اختلافات و نزاع‌های محلی است(رفیع پور،1372).
عدم آشنایی و آگاهی لازم مردم به قوانین اسلامی و حکومتی در ارتکاب و ابراز خشونت که ازقبح انجام اینگونه اعمال بی خبرند. و اکثر آن‌ها به عرفهای گذشته که هنوز حاکم‌اند پایبند بوده و مظاهر تمدن و قوانین جدید علی الخصوص در جامعه روستایی در رفتار و کردار آن‌ها کاملاً بروز نیافته و هنوز هم پایبند رفتارهای سنتی خود بوده و تغییر ارزش‌های اجتماعی در آن‌ها مشهود شده است.
فرهنگ جنگ طلبی به شکل علاقه به اسلحه و مهارت فوق العاده، نمایش شجاعت و شهامت توانایی‌های بدنی، سازگاری با سختی‌ها و تن ندادن به زور، از دست ندادن اموال و افزودن آن از هر طریق ممکن به خصوص چپاول و غارت همه دربه وجود آوردن نزاع‌های محلی سهم عمده ای را دارند.
یافته‌های پژوهشی نشان می‌دهد که میزان این برخوردها در سالیان اخیرسیرصعودی داشته و هر سال بر تعداد آن‌ها افزوده می‌گردد. ابعاد مختلف فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و حتی محیط طبیعی ساکنان منطقه جهت تعدیل نمودن این رفتارها و متعادل سازی آن مشکل بوده و برای نهادینه کردن فرهنگ صلح و سازش در این جوامع راهبردها واقدامات ویژه ای لازم است که در قالب پیشنهاداتی به شرح ذیل مطرح می‌گردد:
کمک گرفتن از اساتید صاحبنظران برای ارائه راهکارهای علمی و عملی ارتباط بیشتر با شوراهای اسلامی، ریش سفیدان محلی و شوراهای حل اختلاف، استفاده از افراد صاحب نفوذ و باسواد در روستا، هماهنگی بادستگاه قضایی برای افزایش جریمه نقدی طرفین درگیر، آموزش همگانی وایجاد اماکن ورزشی و تفریحی در کاهش بروز این اختلافات و متعاقب نزاع‌های دسته جمعی می‌تواند نقش عمده ای را داشته باشد.
نظر به اهمیت و تأثیر فراوان نقش افراد صاحب نام و با نفوذ طوایف در کنترل یا تشدید درگیری‌های طایفه ای شناسایی و ارتباط مستمر فرماندهان و مسئولان ناجا بااین افراد به عنوان یک ضرورت بیش از پیش اهمیت داده شود(انصاری،1380).
دستگاهای رسمی مانند د ستگاه قضایی و انتظامی برای برقراری ارتباط با طرفین درگیر به ویژه افراد با نفوذ نیازمند یک رابط و واسطه مناسب هست که به نظر می‌رسد شوراهای حل اختلاف به خوبی از عهده ایفای این نقش بر می‌آیند لذا تقویت شوراهای مذکور انتخاب و گماردن افراد صاحب نام آگاه و خوش نام در آن‌ها جهت افزایش اعتماد و استقبال مردم از آن‌ها پیشنهاد می‌گردد.

18-2- خشونت از دیدگاه قرآن مجید:
قرآن، شکل‌های خشونت برآمده از دل چنان بافت ناهمگون فکری و فرهنگی را چنین تصویر می‌کند:
«یا أیها الذین آمنوا لاتتّخذوا بطانه من دونکم لایألونکم خبالاً ودوّا ما عنتم قد بدت البغضاء من أفواههم و ما تخفی صدورهم أکبر… ها أنتم أولاء تحبّونهم ولایحبّونکم و تؤمنون بالکتاب کلّه و إذا لقوکم قالوا آمنّا و إذا خلوا عضّوا علیکم الأنامل من الغیظ…») آل عمران/118 و 119)

ای کسانی که ایمان آورده‌اید! محرم اسراری از غیر خود انتخاب نکنید. آن‌ها از هرگونه شر و فسادی درباره شما کوتاهی نمی‌کنند. آن‌ها دوست دارند شما در رنج و زحمت باشید. (نشانه‌های) دشمنی از دهان (و کلام) شان آشکار شده و آنچه در دل‌ها شان پنهان است، از آن مهم تر است.
شما کسانی هستید که آن‌ها را دوست می‌دارید، اما آن‌ها شما را دوست ندارند0 در حالی که شما به همه کتاب‌های آسمانی ایمان دارید، (و آن‌ها به کتاب آسمانی شما ایمان ندارند) هنگامی که شما را ملاقات می‌کنند (به دروغ) می گویند: ایمان آورده‌ایم، اما هنگامی که تنها می‌شوند از شدت خشم بر شما سرانگشتان خود را به دندان می‌گزند.
سید حسین هاشمی در پژوهش خود تحت عنوان قرآن و عوامل رویکرد به خشونت می‌نویسد:
خشونت درتمام زاویه‌های فردی، اجتماعی و سیاسی آن، همانند هر پدیدار دیگر این جهان، برآیند زمینه‌ها و علل گوناگون است. از جمله عللی که در بروز خشونت مؤثر شناخته شده است می‌توان به نادرستی تربیت و پرورش کودکان، نوع تغذیه آدمیان، محیط خانوادگی، اجتماعی و طبیعی، فقر و اختلاف طبقاتی، بی عدالتی اجتماعی، ضعف و سستی بنیادهای اخلاقی، خلأهای معنوی و مذهبی، تفاوت نگرش‌ها، ضعف