بررسی فرایند گزینش و استخدام در ایران:
فرایند گزینش و استخدام منابع انسانی در ایران به موجب مصوبه مجلس شورای اسلامی در سال 1374 بر اساس قانون گزینش معلمان و کارکنان آموزش و پرورش و قانون تسری آن به سایر دستگاه ها صورت می گیرد. که جهت رعایت اختصار گزیده ای از قانون گزینش معلمان و کارکنان آموزش و پرورش و قانون تسری به شرح زیر بیان می گردد:
1- قانون گزینش معلمان و کارکنان آموزش و پرورش
این قانون که در مورخه 14/6/1374 بر اساس فرمان مبارک مورخ 15/10/1361 حضرت امام خمینی(ره) به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده در تاریخ 28/6/1374 جهت اجرا به ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران ابلاغ گردیده که شامل 18 ماده و 17 تبصره می باشد.
ماده 1- تهیه قوانین گزینش کشور بر مبنای فرمان مورخ 15/10/1361 حضرت امام (ره)
ماده 2- در خصوص تعیین ضوابط عمومی گزینش کلیه کارکنان آموزش و پرورش و دارای 3 تبصره در خصوص نحوه احراز صلاحیت اقلیتهای مذهبی و اولویت ایثارگران در امر گزینش می باشد.
ترکیب و وظایف هیات عالی را قانون چنین بیان می کند.
ماده 3- ارکان گزینش کشور عبارتند از:
- رئیس جمهور
- هیات عالی گزینش
- هیاتهای مرکزی گزینش
- هسته های گزینش.
ماده 4- ترکیب هیات عالی گزینش:
در این ماده رئیس جمهوری برای انجام وظایف خود هیات عالی گزینش را تشکیل می دهد.
ماده 5- وظایف رئیس جمهوری را در اجرای گزینش کشور بیان می نماید که از طریق تشکیل هیات عالی مصرح در ماده 4 قانون انجام خواهد شد.
- تعیین سیاستها، خط مشی ها، تطبیق ضوابط با موازین شرع و تعیین ضوابط….
- ایجاد، تفکیک، ادغام و انحلال هیاتها و هسته ها.
- تدوین و تصویب آئین نامه ها و دستورالعمل ها.
- بررسی و احراز صلاحیت اعضای هیاتهای مرکزی، مسئول و معاونین دبیرخانه و مدیر و اعضای هسته ها.
- مرجع عالی تفسیر و توضیح آئین نامه و شرح وظایف آموزش، عزل و نصب و….
- اعلام نظر نهائی نسبت به آراء گزینش ، بودجه، تشکیلات و ….
- تشکیلات تفضیلی و بودجه هیات عالی گزینش.
ماده 6- رییس جمهور با رعایت مفاد این قانون می تواند اداره امور گزینش کشور را مستقیما عهده دار شود و یا به عهده دیگری بگذارد.
ماده 7- قانون تشکیلات هیات مرکزی گزینش را بر شمرده است و ترکیب را بشرح ذیل عنوان می نماید:
- نماینده وزیر
- نماینده سازمان امور اداری و استخدامی کشور.
- نماینده هیات عالی گزینش.
تبصره: یک نماینده از کمیسیون آموزش و پرورش بعنوان ناظر.
ماده 8 و 9 – قانون وظایف هیات مرکزی و دبیر هیات مرکزی گزینش را بر شمرده است.
ماده 10 و 11 – وظایف هسته ها و مدیر هسته را بیان می نماید.
ماده 12-وظایف وزارت آموزش و پرورش در امر گزینش را چنین بیان می دارد.
- برگزاری امتحانات یا مصاحبه تخصصی همزمان با طی مراحل گزینش با مسئولیت نماینده وزیر در هیات مرکزی.
- انجام امور معاینات پزشکی و آزمایشگاهی.
- پیشنهاد نمودار تشکیلاتی و بودجه مورد نیاز هیات مرکزی و هسته های گزینش تابعه.
- تأمین کلیه امکانات مورد نیاز هیات مرکزی و هسته های گزینش اعم از جا و مکان، پرسنل، وسایل نقلیه پیش بینی ردیف مستقل بودجه برای هیات مرکزی.
ماده 13-ضوابط و شرایط کارگزاران گزینش را مطرح می کند.
ماده 14- نحوه ارسال شکایات شاکیان و مراجع رسیدگی به شکایات و زمان ارسال شکایات به دیوان عدالت را بیان می کند.
ماده 15- شرایط صدور رأی در گزینش افراد را بیان می دارد.
ماده 16- در این ماده ذکر شده است که حداکثر زمان لازم برای انجام گزینش و نیز افزایش آن در شرایط بحران توسط هیات عالی و نیز انجام گزینش کلیه نیروهای رسمی و غیر رسمی و روزمزد تا مرحله قطعیت استخدام با نظر گزینش بوده و پرداخت هر گونه وجهی غیر از شرایط فوق غیر قانونی است.
ماده 17- در خصوص مکلف نمودن وزارت اطلاعات و دستگاههای اجرائی و قضائی و نیروهای مسلح با گزینش کشور مطرح شده است.
ماده 18- تعیین زمان جهت تهیه و صدور آیین نامه اجرایی قانون گزینش کشور .
2- قانون تسری قانون گزینش به کلیه دستگاهها
ماده واحده این قانون با 3 تبصره در مورخ 26/2/75 پس از تصویب اصلاحات بعمل آمده توسط شورای محترم نگهبان به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده و در مورخه 30/2/75 به رئیس جمهوری اسلامی ایران ابلاغ و در تاریخ 2/3/75 توسط ریاست محترم جمهوری جهت اجرا به کلیه دستگاههای کشور ابلاغ گردید.
بر اساس ماده واحده فوق به منظور اجرای کامل فرمان حضرت امام (ره) و اعمال سیاست واحد در گزینش های کشور امر گزینش و اجرای ضوابط و مقررات مربوط به آن در کلیه وزارتخانه ها ، سازمانها و شرکتهای دولتی، شرکتهای ملی نفت و گاز پتروشیمی و سازمانها وشهرداریها و کلیه موسسات و شرکتهای دولتی که شمول قانون بر آنها مستلزم ذکر نام است، موسسات و شرکتهایی که تمام یا قسمتی از بودجه آنها از بودجه عمومی تأمین می شود و نیز مأمورین و منتقلین به دستگاههای فوق الذکر و نهادهای انقلاب اسلامی تابع احکام مقرر در قانون مذکور خواهند بود.(هیأت عالی گزینش، 1376).