مفهوم اطلاعات در اقتصاد و حسابداری:
از لحاظ نظری، اطلاعات[1] به هر نوع داده جمع آوری شده با استفاده از روشهای مختلفی نظیر مطالعه، مشاهده، شایعه و سایر موارد اطلاق میگردد. در واژه« اطلاعات» بار معنایی از قبل تعریف شده ای در رابطه با کیفیت، معتبر بودن ویا صحت داده وجود نداشته و امکان بر خورد با اطلاعات معتبر، غیر معتبر، واقعی، نادرست، غیر صحیح و گمراه کننده، وجود خواهد داشت. از منظر تئوری اطلاعات در بردارنده یک معنی خاص خصوصا در ارتباط با پیشگویی احتمالی از دادههاست. در تعریف فوق، میزان معنی و محتوای ارائه شده توسط اطلاعات مورد توجه قرار میگیرد. با این حال توجه خاصی به کیفیت یا ارزش اطلاعات نمیگردد. اطلاعات معتبر، به خودی خود مفید و قابل استفاده میباشند ولی قادر به پیشگویی نتایج نیستند. با توجه به اهداف پژوهش و آگاهی دهندگی اطلاعات، ما در این تحقیق اطلاعات را مدارک یا شواهدی معرفی میکنیم که به طور بالقوه بر تصمیم افراد تاثیر میگذارد.
2-2-1 اقتصاد اطلاعات:
دایره المعارف، اقتصاد اطلاعات را رشته ای از علم اقتصاد میداند که به مطالعه‌ی چگونگی تاثیرات اطلاعات بر تصمیمات اقتصادی میپردازد. اطلاعات ویژگی است به خاطر اینکه گسترش و نشر آن خیلی آسان است، اما کنترل و نظارت بر آن خیلی سخت است. خلق آن آسان ولی اعتماد به آن سخت است و بر بسیاری از تصمیمات ما تاثیر میگذارد. به هر حال این از طبیعت خاص اطلاعات است که بسیاری از استانداردهای تئوریهای اقتصادی را پیچیده میکند.
اقتصاد اطلاعات مطالعه و بررسی تولید، توزیع، بازاریابی، قیمت گذاری، فروش، مصرف و کلیه درآمدهایی است که به طور مستقیم یا غیرمستقیم از طریق تولید، انتشار، فروش، ذخیره، پردازش و دسترسی به اطلاعات حاصل میشود. خرید و فروش اطلاعات همانند خرید و فروش کالای معمولی نیست. اطلاعات کالای غیر رقابتی است. به این معنی که خرید اطلاعات به معنای این که شخص دیگری هم بتواند آن را بخرد، نیست. اطلاعات تقریبا ارزش حاشیه ای صفر دارد که معنی آن، فقط یکبار مالکِ نخستین نسخه بودن است و هیچ ارزشی برای ایجاد نسخه دوم ندارد.
2-2-2 اطلاعات حسابداری:
حسابداری یک سیستم اطلاعاتی است که هدف آن تامین نیازهای اطلاعاتی استفاده کنندگان در راستای تصمیم گیریهای اقتصادی است. سیستم حسابداری از طریق گزارش فعالیتهای مالی واحد انتفاعی از این قابلیت برخوردار است تا اطلاعاتی را در مورد آنچه دیگران از آن آگاه نیستند، منتقل نماید. به بیان دیگر، حسابداری یک سیستم اندازه گیری مالی رسمی است که از واحد اندازه گیری (مانند ریال) استفاده میکند و میزان منابع را در ترازنامه و میزان جریانها را در صورت سود و زیان گزارش میکند. بنابراین ، میتوان دو دیدگاه را در مورد حسابداری مطرح کرد که عبارتند از :1) دیدگاه اطلاعاتی 2) دیدگاه اندازه گیری ارزش. دیدگاه اطلاعاتی بر اهمیت سیستم اندازه گیری رسمی از لحاظ انتقال مناسب اطلاعات تاکید دارد. اما رویکرد اندازه گیری ارزش بر اهمیت سیستم اندازه گیری رسمی به لحاظ اندازه گیری مناسب ارزش تاکید میکند . دیدگاه اطلاعاتی با ظهور تئوری اقتصادی اطلاعات در افکار حسابداری پدیدارشد. این دیدگاه در پژوهشهای تجربی از قبیل تحقیقات بال و براون [2](1986) و پژوهشهای تحلیلی دمسکی[3] (1972) و فلتام [4](1972) به کار گرفته شده است. این پارادایم اطلاعاتی، اطلاعات را به عنوان منبع کمیاب، درست مانند سایر منابع در نظر میگیرد که برای تولید یا مبادله در اقتصاد مورد استفاده قرار میگیرد. بر اساس دیدگاه اطلاعاتی وظیفه منطقی حسابداری در بازارهای ناقص و غیرکارا انتقال اطلاعات میباشد. مفاهیم حسابداری از قبیل دارایی، بدهی و سود به عنوان علائم آگاهی بخش در نظر گرفته میشوند که به استفاده کنندگان اخباری را در مورد شرکت بیان میکنند(بلو،1384).
مطابق با بیانیه مفاهیم شماره یک FABS (هدفهای گزارشگری مالی توسط واحدهای انتفاعی ) و گزارش کمیته تروبلاد [5] اساسی ترین هدف صورتهای مالی عبارت است از فراهم آوردن اطلاعاتی که مبنای تصمیمات اقتصادی هستند. بر اساس مفاهیم نظری گزارشگری مالی ایران نیز هدف صورتهای مالی عبارت است از ارائه اطلاعاتی تلخیص و طبقه بندی شده درباره وضعیت مالی، عملکرد مالی و انعطاف پذیری مالی واحد تجاری که برای طیفی گسترده از استفاده کنندگان صورتهای مالی در اتخاذ تصمیمات اقتصادی مفید واقع گردد. صورتهای مالی همچنین نتایج وظیفه مباشرت مدیریت یا حسابدهی آنها را در قبال منابعی که در اختیارشان قرار گرفته منعکس میکند. لذا انتظار میرود همواره میان گزارش حسابداری (و به عبارتی هر نوع اطلاعات مالی) و تصمیم گیری اقتصادی رابطه مستقیمی برقرار باشد.
[1]Information
[2]Ball&Brown
[3]Demski
[4]Feltham
[5]Trueblood Committee