اجزای تشکیل دهنده بازار الکترونیکی
- مشتریان: افراد و سازمانها مهمترین عناصر تشکیلدهنده این بازار هستند.
- فروشندگان: عرضه کالا از طریق وب بدون محدودیتهای زمانی و مکانی و امکان دسترسی به بازارهای دوردست، فروشندگان کالاها و خدمات را نسبت به استفاده از این فرصت مغتنم کاملا تحریک کرده است.
- محصولات: در این بازارها محصولات به دو صورت فیزیکی و دیجیتالی قابل ارائه است بهطوریکه عواید ناشی از محصولات دیجیتالی بسیار قابل ملاحظهتر است.
- زیر ساختها: شامل سخت افزار، نرم افزار، شبکه و …میباشند.
- بخشهای پشتیبان فعالیت: تامین، خرید، انبار، مالی، بسته بندی، تحویل و …
- واسطهها: نقش آنها با واسطههای عادی متفاوت است. در اینجا بیشتر به ایجاد و مدیریت بازارهای آنلاین و تحت شبکه می پردازند و انجام معاملات را تسهیل میکنند.
- سایر شرکای بازار: غیر از واسطهها عناصر تسهیلکننده و مشکلزای دیگر نیز در تعاملات وجود دارند.
- خدمات پشتیبانی: شامل خدمات تضمینی و اطلاع رسانی (Turban,2010)
2-3-2. انواع بازار الکترونیکی
- بازار الکترونیکی خصوصی:
در این بازار یک شرکت نیازهای خود را از عرضهکنندگان خاص خود خریداری نموده و محصولاتش را به مشتریان ویژه خود عرضه می نماید. این بازارها فقط برای طرفهای تجاری منتخب و از پیشتعیین شده هستند (Stockdale & Standing,2004).
- بازار الکترونیکی عمومی:
عمدتا جهت انجام معاملات B2B تشکیل شده و توسط طرف ثالثی ایجاد شده است و عموم خریداران و فروشندگان در آن حاضر می شوند. این بازارها توسط دولت یا مالک خود کنترل میشوند (Stockdale & Standing,2004).
- بازار الکترونیکی مشارکتی:
بازارهایی هستند که منحصر به یک صنعت خاص هستند و می توانند عمودی یعنی مربوط به یک صنعت و یا افقی یعنی شامل صنایع مختلف باشند و فقط تعدادی عرضه کننده می توانند در آن شرکت نمایند (Stockdale & Standing,2004).
از میان سه نوع بازار الکترونیکی، بازارهای خصوصی کمتر توسط شرکتهای کوچک و متوسط مورد توجه قرار گرفته است، زیرا نیازمند سرمایهگذاری نسبتاً بالایی جهت راهاندازی و نگهداری میباشد. با توجه به دامنه موضوعی پژوهش که ارزیابی آمادگی این بنگاهها برای استفاده از بازار الکترونیکی است، لذا بازارهای الکترنیکی عمومی و مشارکتی در این تحقیق مورد بررسی قرار میگیرد.
2-4. آمادگی الکترونیکی[1]
در جهان امروز فناوریهای اطلاعات و ارتباطات ماهیت روابط جهانی و منشا مزیتهای رقابتی و نیز فرصتهای توسعه اقتصادی و اجتماعی را بهطور بنیادینی تغییر دادهاند. از سویی دیگر با افزایش توهم شکاف دیجیتالی، رهبران دولتها، شرکتهای تجاری و سازمانهای اجتماعی سعی دارند قدرت فناوریهای اطلاعات و ارتباطات را در جهت توسعه خویش مهار کنند. برای استفاده اثربخش از فناوری اطلاعات و ارتباطات، میبایستی یک کشور از جهت زیرساختها، میزان دسترسی به فناوری اطلاعات و ارتباطات در سطح گسترده جمعیت و اثر چارچوبهای قانونی و حقوقی برای استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات دارای آمادگی الکترونیکی باشد (یزدانی،1389).
بنابراین اگر قرار است شکاف دیجیتالی محدودتر شود، همه این موضوعات بایستی در یک استراتژی منسجم و دستیافتنی که جهت رفع نیازهای محلی یک کشور خاص توسعه داده شده است، مورد توجه قرار گیرند. رهبران کشورها، شرکتها و سازمانهای در حال توسعه میتوانند از ابزار ارزیابی آمادگی الکترونیکی جهت اندازه گیری و برنامهریزی برای انسجام و یکپارچهسازی کمک گیرند. این امر به آنها کمک میکند تا بر تلاشها و نیازهایی تمرکز کنند و حوزههایی را مورد شناسایی قرار دهند که نیازمند برنامهریزی، پشتیانی و سرمایهگذاری می باشند (یزدانی،1389).
آمادگی کسب وکار الکترونیکی عبارت از آمادگی شرکت برای شراکت در اقتصاد اینترنتی جهت تسهیل ارتباطات و هماهنگی سازمانی و مدیریت دیگر فرآیندهای تجارت الکترونیکی میباشد. موفقیت اینترنتی شرکت تنها به الکترونیکی کردن زنجیره ارزش بستگی ندارد و به عوامل دیگری مانند آمادگی مشتری، تأمین کنندگان و شرکای تجاری در تعاملات و تبادلات الکترونیکی مرتبط است (Rizk,2004).
آمادگی الکترونیکی را میتوان آمادگی یک اقتصاد برای استفاده از رایانههای مبتنی بر اینترنت و فناوری اطلاعات به منظور تغییر روشهای سنتی کسبوکار به اقتصاد جدید تعریف کرد، اقتصادی که شامل توانایی انجام مبادلات کسبوکار در زمان واقعی، به هر شکلی، در هر جایی، در هر زمانی و با هر قیمتی است. زمانی آمادگی الکترونیکی به بهترین سطح خود خواهد رسیدکه اقتصاد، توانایی ایجاد فرصتهای کسبوکار جدید را داشته باشد که در غیر اینصورت انجام شدنی نیست (Bui et al.,2002).
[1] Electronic readiness(E-readiness)